Dierecologie

Department
Nestkasten AnE
© Peter de Vries / NIOO-KNAW

De afdeling Dierecologie onderzoekt waarom dieren bepaalde eigenschappen hebben, hoe dit genetisch bepaald is en hoe dit verandert over tijd en plaats. We kijken bijvoorbeeld naar de verandering van populaties, qua aantallen en qua samenstelling.

We plaatsen verschillende processen, zoals veranderingen in genen, fysiologie, gedrag en populatie in een evolutionair kader. We zijn vooral benieuwd hoe dieren zich aanpassen aan veranderingen veroorzaakt door mensen. Denk aan klimaatverandering en verstedelijking.

Groepsfoto Dierecologie 07-03-22 (Reehorst, Ede)
Perro de Jong / NIOO-KNAW

De afdeling heeft twee hoofddoelen, die we uiteindelijk willen samenvoegen:

  1. Evolutionair onderzoek: we willen evolutie niet alleen begrijpen, maar ook voorspellen. Hierbij is het belangrijk om veranderingen in het DNA en epigenetische processen (aanpassingen zonder dat het DNA veranderd) te begrijpen. Om deze veranderingen te voorspellen onderzoeken we hoe klimaatverandering en menselijke activiteiten, zoals landgebruik, dit proces beïnvloeden. We baseren veel van ons onderzoek op langdurige veldstudies en ons onderzoek naar kleine zangvogels in onze volières.
  2. Ecologisch onderzoek: in ons ecologische onderzoek richten we ons op het voorspellen van populaties. Dit doen we met behulp van modellen. Het grote doel is om de verbanden tussen evolutie en ecologie te begrijpen. En dan vooral hoe menselijke invloeden effect hebben op populaties en hoe evolutie hierin een rol speelt.

Dierecologie4all

Meer weten over het spannende vogelonderzoek van de dierecologen?

Kijk op de Dierecologie4All pagina!

Faciliteiten

Onderzoeksfaciliteiten Dierecologie

 

Langlopend onderzoek naar populaties

Belangrijk zijn onze langlopende onderzoeken naar zangvogels, zoals koolmezen, pimpelmezen, bonte vliegenvangers en enkele andere soorten. Dit gebeurt op 4 locaties in Nederland (Hoge Veluwe, Vlieland, Oosterhout, Liesbos). Deze studies lopen als sinds 1955 en zijn de langstlopende onderzoeken naar bekende wilde vogels wereldwijd.

De studies hebben 3 hoofddoelen:

  • We kijken naar veranderingen in populaties over de jaren heen. Bijvoorbeeld hoe soorten reageren op klimaatverandering.
  • We doen op kortere termijn experimenteel onderzoek, waarbij we putten uit de enorme hoeveelheid beschikbare gegevens.
  • We werken samen met verschillende onderzoeksgroepen wereldwijd, waarbij onze gegevens gebruikt worden voor nieuwe methoden of als onderdeel van een vergelijkende studie.

Om samenwerkingen met deze partijen makkelijker te maken, hebben we een vogeldatabase gemaakt: Studies of Populations of Individuals – Birds (SPI-Birds). Studies of Populations of Individuals – Birds (SPI-Birds) 

Visser Research Group
Koolmees

Persoonlijkheid van dieren

Ook dieren hebben een persoonlijkheid. Iedereen met een huisdier kan dit bevestigen. Sterker nog, dierenpersoonlijkheid is een van de snelst groeiende onderzoeksgebieden in ecologie en gedragsbiologie. Dierecologie stond aan de wieg van dit onderzoeksveld en heeft over de jaren heen veel gegevens verzameld over hoe dieren zich gedragen in de natuur. Waarom bestaat dierenpersoonlijkheid? Wat veroorzaakt de verschillen in karakter en wat zijn de gevolgen? Met onze langdurige veldonderzoeken en gerichte binnen- en buitenexperimenten proberen we deze vragen te beantwoorden.

Van Oers Research Group
Pink panther

Impact van licht

Natuurlijke duisternis vind je ’s nachts alleen nog in afgelegen gebieden. Door economische groei en verstedelijking is er steeds meer kunstlicht. We onderzoeken hoe dit de aanwezigheid, het gedrag en het welzijn van verschillende dieren beïnvloedt. Als we begrijpen hoe dieren op licht reageren, kunnen we problemen voorkomen of verminderen.

Spoelstra Research Group
The study of light colour impact

Vogeltrek

We volgen al lange tijd vogels tijdens hun reizen, zoals de kleine zwanen sinds de jaren ‘90. Door sensoren en GPS te gebruiken, kunnen we precies zien waar ze zijn en wat ze doen. Zo kunnen we bijvoorbeeld zien of ze succesvol broeden. Door vogels jarenlang te volgen, zien we hoe ze hun routes aanpassen door veranderingen, vaak veroorzaakt door mensen. Ook gebruiken we vogels als indicatoren voor veranderingen in hun omgeving. We werken hiervoor nauw samen met Vogeltrekstation:  https://vogeltrekstation.nl/

Nolet Research Group
Flying goose

Medewerkers

Alle medewerkers

Evenementen

  1. Grote Open Dag NIOO 2026

    Evenement
    Open Dag 2019 (6)
Alle evenementen

Peer-reviewed publicaties

Populair-wetenschappelijke publicaties