Natuuronderzoek en maatschappij

Algenbioreactor voor afvalwaterzuivering
© RVO

Natuuronderzoek en maatschappij

Biodiversiteit Duurzaam gebruik van land & water Klimaatverandering

Biologische gewasbescherming en het onderzoek op de Marker Wadden. Of de gevolgen van giftige algen, kunstlicht en microplastics. En hoe kunnen micro-organismen Afrikaanse boeren helpen en wij de natuur herstellen?

Een duurzamere maatschappij is een noodzaak voor ons allemaal. Ecologische kennis is daarvoor onmisbaar. Hieronder volgt een selectie van het maatschappelijk relevante onderzoek van het NIOO. Als een digitale 'science fair':

    Help! Giftige algen

    Giftige blauwalgen kunnen het zwemmen in natuurwater onmogelijk maken en gifstoffen van algen in kustwater kunnen zich ophopen in schelpdieren. Het NIOO onderzoekt de oorzaken van algenbloei in zoet en zout water, om de gevolgen voor mens en natuur beter te begrijpen.

    Licht op landschap

    Nachtdieren hebben last van de nachtelijke verlichting, met name langs onze wegen. De lichtkleur maakt veel uit: vooral groen en blauw licht werkt verstorend. Meer kennis over de invloed van lichtkleur en lichtintensiteit is nodig om de nachtelijke natuur weer in evenwicht te brengen.

    Marker Wadden: hoe werkt een vogelparadijs?

    In 2016 zijn in het Markermeer de Marker Wadden aangelegd. Deze nieuwe eilanden zijn een paradijs voor watervogels en de rest van de natuur. Het NIOO onderzoekt hoe het nieuwe ecosysteem zich ontwikkelt - van de algen onderaan de voedselketen tot en met de visetende vogels aan de top.

    Lange-termijnonderzoek aan koolmezen

    Al meer dan zestig jaar onderzoekt het NIOO koolmezen. Het is wereldwijd een echte voorbeeldsoort geworden. Door de gegevens over zo'n lange periode weten we nu veel meer over de invloed van klimaatverandering op lichaam en gedrag van deze diersoort. En over persoonlijkheden bij dieren.

    Trekvogels volgen in verleden en toekomst

    Kennis over vogeltrek is van groot belang voor onder meer natuurbescherming, landinrichting en volksgezondheid. Het Vogeltrekstation, onderdeel van het NIOO, verzamelt de gegevens waarop een groot deel van die kennis is gebaseerd. De nieuwe Vogeltrekatlas bevat een schat aan informatie.

      Mini-meren in het lab

      In onze 'limnotrons' onderzoeken we tot in detail de invloed van de mens op voedselwebben in het water. Denk aan microplastics en medicijnresten. De excellente faciliteiten van het NIOO leiden tot internationale samenwerking.

      Bodemdierendagen

      Al sinds 2015 zijn het NIOO en het Centrum voor Bodemecologie de hoofdorganisatoren van de Bodemdierendagen. Met dit citizen science-project vragen we aandacht voor de niet altijd aaibare - maar voor het ecosysteem o zo belangrijke - dieren in en op de bodem.

      Voeding voor goede micro-organismen in de bodem

      Via chemische communicatie met micro-organismen in de bodem kunnen planten ziekteverwekkers en parasieten rond hun wortels weren. Op het NIOO wordt onderzocht hoe dat werkt en te verbeteren is. En of deze antibiotica zelfs te gebruiken zijn om ziektes bij mensen tegen te gaan.

      Micro-organismen helpen Afrikaanse boeren

      Planten hebben baat bij de juiste samenstelling van bacteriën en schimmels in de bodem. Met kennis over micro-organismen in de bodem en subsidie van de Bill en Melinda Gates Foundation helpt het NIOO boeren in Afrika: het graan Sorghum wordt weerbaarder gemaakt tegen een parasitaire plant.

      Biologische gewasbescherming

      Sluipwespen zijn goede biologische bestrijders: ze leggen hun eitjes in plaaginsecten. Wij leren ze om de geur van hun gastheer beter te herkennen. Maar zelf hebben sluipwespen last van hun eigen natuurlijke vijanden: nog kleinere sluipwespen. Deze 'hyperparasieten' proberen we weg te lokken met geurstoffen.

      Poep is goud

      Via natuurlijke processen recyclet het NIOO experimenteel wat je door de wc spoelt. Koolstof, stikstof en fosfaat worden bijna volledig omgezet in biomassa van algen, waardevol voor de biobased economy. Wat daarna overblijft is schoon water dat terug de natuur in kan. Of de wc natuurlijk...

      Nieuwe soorten in Nederland

      Door klimaatverandering vestigen steeds meer planten en dieren uit Zuid-Europa zich in ons land. Relaties ontstaan met al aanwezige soorten. Als we die relaties begrijpen, kunnen we voorspellen of de nieuwe soorten voor overlast zullen gaan zorgen. Daarna zijn natuurvriendelijke maatregelen te ontwikkelen.

      Leven in een veranderend klimaat

      Een veranderend klimaat gaat gepaard met extreem weer. Het NIOO onderzoekt de invloed van extreme leefomstandigheden op planten, zoals droogte. Kunnen planten zich aanpassen? In populieren bekijken we hoe stukjes DNA aan- of uitgezet worden onder invloed van stress, en of zulke 'epigenetische mechanismen' de plant weerbaar maken.

          Natuurherstel met bodemtransplantatie

          Om op voormalige landbouwgrond de natuur een kans te geven, is het noodzakelijk om eerst de bodem geschikt te maken. Een rijke mix van bacteriën en schimmels versnelt dat proces. Het NIOO onderzoekt hoe je dit 'transplanteert', en zo vele jaren eerder bijvoorbeeld heideontwikkeling krijgt.

          Vragen?

          Voor vragen kun je contact opnemen met hoofd PR & Wetenschapscommunicatie Froukje Rienks.

          Blauwalg Koolmees Waterkwaliteit Bodemdierendagen Poep=goud Bodembiodiversiteit Citizen science (Burgerwetenschap) Marker Wadden Bodemtransplantatie Aanpassingsvermogen Ecologische epigenetica Natuurherstel Nieuwe natuur Invasieve exoten Gewasbescherming Schoon Water en Sanitair Afval Biologische bestrijding Areaaluitbreiding Micro-organismen