Bodemtransplantatie werkt
Bodemtransplantatie werkt
Bodemtransplantatie. Het is het overbrengen van een klein beetje bodem van een ‘gezond’ donorgebied naar keuze naar een plek waar je de natuur wilt herstellen. Veel natuurlijke ecosystemen zijn onder invloed van de mens nogal ‘gedegradeerd’, bijvoorbeeld op vroegere landbouwgronden. Herstellen van de natuur gaat tot nu toe meestal moeizaam en kan tientallen jaren duren. Tijd voor wat hulp dus.
Bodemtransplantatie werkt echt. Dit bewijzen onderzoekers van het NIOO samen met beheerder Machiel Bosch van Natuurmonumenten: in het lab of de kas, maar vooral ook buiten in de natuur. In een grote veldproef op de Veluwe waren na zes jaar de effecten al duidelijk te zien.
Kiezen
“Niet alleen kun je als beheerder natuurherstel versnellen: van tientallen jaren naar een handvol. Maar je kunt ook kiezen wat voor soort natuur zich gaat ontwikkelen op die plek,” zegt NIOO-onderzoeker Jasper Wubs. Naar nu blijkt is dat dankzij het bodemleven zoals bacteriën, schimmels en dieren zoals aaltjes, mijten en springstaarten. “Dat de gemeenschap van ‘bodembeestjes’ het doet en het zo precies stuurt, dat is echt nieuw.”
“Natuurlijk heb je ook plantenzaden en wortelstokken nodig die in de bodem zitten, maar de juiste bodembeestjes spelen een belangrijke sturende rol. Je kunt zoveel preciezer sturen in de natuurontwikkeling dan we dachten!,” vertelt Wubs enthousiast. Je kunt dus via de donornatuur kiezen wat je wilt ontwikkelen.
Poeptransplantatie
De sturende rol van het micro- en dierenleven in de bodem was een heikel discussiepunt de afgelopen jaren. Het gaat dus veel verder dan een plag met plantenzaden wat men eerder dacht. Met een experiment in de NIOO-kas wisten de onderzoekers aan te tonen dat het niet (alleen) de plantenzaden zijn. Ook zonder de hulp van meegekomen zaden bepaalde het andere bodemleven de richting van het natuurherstel. Het gaat om de hele bodemgemeenschap, en niet om een enkele soort of soortgroep. Net als bij poeptransplantaties voor darmpatiënten bijvoorbeeld.
Hoe doe je dat: bodem transplanteren? Eerst zoek je een geschikt stukje ‘donornatuur’. De onderzoekers kozen hier heide danwel kruidenrijk grasland voor. Daar oogst je wat van de bovenste laag van de bodem, waar veel bodemleven in zit. En dat strooi je vervolgens uit bovenop de bodem waar je de natuur wilt herstellen. “Het gaat niet om enorme plakkaten bodem, maar om een dun laagje van nog geen centimeter,” legt Wubs uit.
Bodemtransplantatie 'light'
Eigenlijk is het bodemtransplantatie ‘light’, want in andere projecten werd wel eens de complete bovenlaag van de bodem verhuisd naar een nieuwe plek. En het gaat ook niet om aloude heideplaggen vol zaden. Met deze vorm – een dun laagje uitstrooien, een ‘bodeminoculatie’ – heb je maar weinig materiaal nodig. Zo tast je ook het donorgebied niet onnodig aan.
Een ander voordeel is, dat de bovenste laag van de bodem in het te herstellen gebied niet afgegraven hoeft te worden. Dat gebeurt nu vaak wel bij natuurherstel. Ook zonder die ingrijpende maatregel werkt bodemtransplantatie al, zo bewezen de onderzoekers voor soortenrijk grasland. “Maar: als die bovenste laag overvol met voedingsstoffen eerst verwijderd wordt, is het effect van bodemtransplantatie wel sterker.”
Europa
Het NWO-programma ‘Biodiversiteit werkt’ droeg bij aan de financiering van dit onderzoek. In een vervolgexperiment op de Veluwe testen de onderzoekers ondertussen al meer verschillende typen donornatuur uit. Wubs: “De EU wil in 2020 15% van de gedegradeerde Europese ecosystemen hersteld hebben. Dat is al heel snel. In dit licht is bodemtransplantatie een belangrijke innovatie.”
__________________________________________________________________________
Het NIOO is met ruim 300 medewerkers en studenten een van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het water en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van het onderzoek gaat meer dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver daarbuiten.
Voor meer informatie:
- Onderzoeker Jasper Wubs, afdeling Terrestrische Ecologie NIOO-KNAW, tel. 06-41723213 / 0317-473580, j.wubs@nioo.knaw.nl, Twitter: @JasperWubs
- Hoofdonderzoeker Martijn Bezemer, afdeling Terrestrische Ecologie NIOO-KNAW, tel. 0317-473607/06-19177330, m.bezemer@nioo.knaw.nl
- Wetenschapscommunicator ir. Froukje Rienks, NIOO-KNAW, tel. 06-10487481, f.rienks@nioo.knaw.nl
Artikel: Soil inoculation steers restoration of terrestrial ecosystem. Jasper Wubs, Wim van der Putten, Machiel Bosch & Martijn Bezemer, Nature Plants, Advance Online Publication 11 juli 2016 17.00 uur.
www.nature.com/articles/nplants2016107
Foto's: te gebruiken met vermelding van de fotograaf (J.Wubs/NIOO-KNAW). Bestanden zijn op te halen in kolom links onder 'Downloads'.
Video: hoe werkt bodemtransplantatie? Over het experiment in het gebied Reijerscamp.