Pissebedden onttroond door spinnen en regenwormen

Podium2017

Pissebedden onttroond door spinnen en regenwormen

Belangrijke bodemdiertjes geteld in Nederlandse tuinen
Persbericht

Perscontact

De Bodemdierendagen vragen aandacht voor het onmisbare, maar vaak vergeten bodemleven: zonder hen geen gezonde bodem. Verspreid over Nederland duiken mensen begin oktober hun achtertuin in, of onderzoeken klassen hun schoolplein. De Top 3 van bodemdieren in de Nederlandse tuinen ziet er dit jaar wel anders uit! In de voorgaande jaren stonden de pissebedden onbetwist bovenaan. Maar hoe kan het ook anders: in het natte najaar van 2017 zijn vaker regenwormen en spinnen gesignaleerd!

“Voor de meeste bodemdieren was het goed weer: nat en niet te koud. Dat zie je terug in de waarnemingen. Voor de waarnemers was het wel wat minder natuurlijk,” zegt bodemecoloog Gerard Korthals van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en het Centre for Soil Ecology. “Dit jaar kozen we ‘het weer’ als thema van de Bodemdierendagen, dus we hebben er ook wel een beetje om gevraagd,” lacht de organisator.

Top 3 van 2017

In bijna 90% van de onderzochte tuinen, schoolpleinen, balkons en groene daken komen ze voor: de spinachtigen zoals spinnen en hooiwagens. Op 2 staan de verschillende soorten regenwormen die samen in 88% van de tuinen gesignaleerd zijn. De huisjesslakken maken de Top 3 compleet met 84%.

Pissebedden en de insecten (mieren en kevers) duikelden juist in het klassement. Blijkbaar houden zij wat minder van al die nattigheid en koude. Per waarneming zijn er gemiddeld zo’n 30 dieren gemeld, net als in het eerste jaar. Dat is een goede score, en een stuk meer dan de ruim 20 in de erg warme en droge nazomer van 2016.

Bodemdiervriendelijk

Om de kwaliteit van de 121 deelnemende locaties te vergelijken, hebben de onderzoekers diversiteit en aantallen algemene bodemdieren omgerekend in rapportcijfers. Dit natte najaar staan de groene tuinen weer bovenaan met een mooie 9. Ook voor minder algemene diersoorten kan dit een geschikte plek zijn om te leven.

Gemiddeld scoren de deelnemende tuinen een 8,6. Halfgroene tuinen, parken en schoolpleinen doen goed mee. Maar de bestrate tuinen zijn met een 6,6 ver weggezakt. Ook groene daken lijken nog steeds wat hulp voor bodemdieren te kunnen gebruiken. Op de speciaal gemaakte resultatenwebsite kan iedereen het zelf allemaal bekijken, met de verspreiding op de kaart van Nederland en de cijfers voor de verschillende typen tuinen.

Experimenteren met keukenpapier

Om de invloed van het weer te testen, deed een deel van de waarnemers dit jaar een extra proef met eenvoudige middelen. De zogenaamde ‘Keukenpapierproef’ – zie het filmpje. Hierbij maak je een veilig, vochtig leefgebiedje ter grootte van een blaadje keukenpapier.

“Met onze nieuw bedachte keukenpapierproef maak je overal een soort standaard onderzoeksplekje om tuinen beter te vergelijken,” leggen Korthals en collega-bodemonderzoeker Ron de Goede van Wageningen University & Research uit. “Het blijkt met name pissebedden, regenwormen en naaktslakken aan te trekken, terwijl bijvoorbeeld spinnen hier veel minder zijn gevonden.”

Alle kleine beestjes helpen

Overvloedig veel regenwater? Regenwormen helpen met de afvoer via al hun gangen in de grond. Grote hoeveelheden herfstbladeren? Die ruimen de bodemdieren wel op, in plaats van de bladblazers. Zij verwerken het weer tot voedsel voor de planten en het andere bodemleven van volgend jaar.

“Het belang van kleine beestjes wordt vaak over het hoofd gezien. Berichten als de enorme afname van vliegende insecten in Duitsland, openen de ogen voor het grote publiek ” zegt Korthals. Of je nu 6 poten hebt als insect, veel meer – pissebedden, spinnen, duizend- of miljoenpoten – of geen zoals wormen en slakken. De meeste zijn onmisbaar om de natuur en ook onze maatschappij ‘gezond’ te houden.

Een leerkracht van een deelnemende basisschool sluit hier precies op aan: “Ik heb dit onderzoek 6 dagen samen met een groep kleuters gedaan. Gewapend met loeppotjes, zoekkaarten en vergrootglazen zochten zij het schoolplein af, razend enthousiast over hun vondsten. Vooral het respectvol en voorzichtig omgaan met dieren kwamen hierdoor hoog in het vaandel te staan. "Eng en vies" veranderden in "mooi en interessant". Missie geslaagd.” Ook de foto- en de filmpjeswedstrijd van de Bodemdierendagen leveren mooi ‘bewijs’ op hiervoor. De winnaars zijn te zien op de site.

'Graven' kan nog!

Na drie meetjaren kun je wel zeggen, dat tuinen een belangrijke rol spelen voor het bodemleven en de (stads)natuur. Meer dan 600 complete tuinwaarnemingen met zo’n 18.000 bodemdieren zijn er inmiddels verzameld. En de teller loopt nog...

Waarnemingen zijn nog steeds welkom! Dit bodemdierenseizoen kent namelijk een vervolgonderzoek. Als je je waarneming invult op www.bodemdierendagen.nl krijg je ook meteen een score voor je tuin. Kan je tuin wel wat ‘bodemdiervriendelijker’, dan zijn er zeven tips van de experts. Laat bijvoorbeeld de bladeren zoveel mogelijk liggen, leg niet teveel tegels neer en snoei laat.

De organisatoren van de Bodemdierendagen zijn het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en het Centrum voor Bodemecologie (Centre for Soil Ecology CSE). Het CSE is een onderzoekscentrum van het NIOO en Wageningen University (o.a. Sectie Bodemkwaliteit). Ondersteuning komt van de Vrije Universiteit (Faculteit Aard- en Levenswetenschappen), het Nederlands Instituut voor Biologie (NIBI), NL Greenlabel, YouWe, Puzzling Panda, IVN en de landelijke organisatie van het Weekend van de Wetenschap.

_______________________________________________________________________________

Het NIOO is met ruim 300 medewerkers en studenten een van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het water en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van het onderzoek gaat meer dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver daarbuiten.

 

Voor meer informatie:

  • Hoofd wetenschapscommunicatie en organisator Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473590, f.rienks@nioo.knaw.nl

Links:

Illustraties:

Er zijn allerlei foto's en andere illustraties beschikbaar. Bij de downloads op deze pagina staat al een selectie. Close-ups van de bodemdieren kunnen gebruikt worden met bronvermelding: Theodoor Heijerman. Voor het overige materiaal geldt NIOO-KNAW als bron.