"Grote wetenschappelijke consensus" over basis stikstofplannen

In de discussie over de stikstofplannen van het kabinet klinkt steeds weer de roep om meer onderzoek, nóg hardere meetresultaten, en technische innovaties waardoor de landbouwproductie minder wordt getroffen. Zo draaien we rondjes, waarschuwen wetenschappers van onder andere het NIOO. Terwijl er over de wetenschappelijke basis van de aanpak weinig twijfel is. "De politiek moet nu doorpakken."

Ook steeds meer internationale media willen weten wat er in Nederland aan de hand is, en hoe het zit met de protesterende boeren. In de New York Times legt NIOO-onderzoeker Wim van der Putten daarom uit dat het stikstofprobleem eigenlijk al tientallen jaren speelt, maar dat iedereen steeds maar om de hete brij heen bleef draaien. "Nu moet er op korte termijn een oplossing komen, en dat is lastig." 

Volgens Van der Putten is de huidige aanpak dan logisch: "Als je minder vee hebt, heb je minder mest en dus minder stikstofproductie." Maar volgens tegenstanders van de plannen is eerst meer onderzoek nodig om te kijken of de cijfers wel kloppen, en moet daarnaast volop geïnvesteerd worden in toekomstige technische innovaties. Daarmee zou de stikstofuitstoot bij ongewijzigde landbouwproductie toch omlaag kunnen worden gebracht.

Groundhog Day

"Natuurlijk is discussie het cement waarmee wetenschappelijke vooruitgang wordt gebouwd", schrijft een groep van 36 wetenschappers in een opiniestuk in Trouw. "Maar het debat begint nu wel op de film Groundhog Day te lijken." Daarin beleeft een weerman steeds opnieuw dezelfde dag. Volgens de ondertekenaars van het stuk - onder wie Wim van der Putten en zijn NIOO-collega's Liesbeth Bakker, Louise Vet en Marcel Visser - moet de politiek nu zorgen dat we niet eeuwig dezelfde rondjes blijven draaien. "We weten meer dan genoeg om zo snel mogelijk in actie te komen."

Het geloof in technische innovaties als manier om het probleem helemaal op te lossen, is volgens de ondertekenaars misplaatst. Door het idee dat je de natuur voor het complete stikstofoverschot zou kunnen compenseren met hydrologische maatregelen, maaien en uitbaggeren "zijn al vele jaren vermorst".  Ook ga je zo voorbij aan de noodzaak om het stikstofprobleem "in samenhang aan te pakken met alle andere uitdagingen waar we voor staan zoals waterkwaliteit, droogte, klimaat en natuurherstel."

Want "na 70 jaar focus op intensivering, schaalvergroting en export winsten, met te weinig oog voor landschap en natuur, is nu een nieuw overkoepelend en langjarig consistent voedsel- en landschapsbeleid nodig." De kabinetsplannen betekenen volgens het opiniestuk in Trouw wat dat betreft "een grote koerswijziging."

Natuurinclusiever werken

Ook aanjager van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel en oud-NIOO directeur Louise Vet ondertekende het opiniestuk in Trouw. En ook zij gelooft in een integrale aanpak, vertelde ze maandag bij RTL Z.  "Het is natuurlijk niet alleen maar een stikstofprobleem, we hebben het hier over een heel veel groter probleem. Namelijk de vervuiling die er plaatsvindt, de afstroom van nitraat, de waterkwaliteit, de verdroging door klimaatverandering. Stikstof maakt dat probleem nog erger."

De snelheid en de reductie uit de huidige aanpak zijn met het oog op dat grotere geheel juist "goed onderbouwd", zegt Vet. "Zowel ecologisch als juridisch als wetenschappelijk." Wel benadrukt ze dat het ook ecologisch gezien belangrijk is om de boeren perspectief te bieden. "Ze moeten betaald worden om iets anders te doen dan alleen maar maximalisatie van productie tegen zo laag mogelijke kosten. Dat wil zeggen dat ze gewoon betaald moeten worden voor werk, en dat is landschapsbeheer."

Geld is er wel in de overheidsplannen. "Daar zijn miljarden voor gereserveerd! Maar die moeten niet alleen zijn voor het uitkopen van boeren, die moeten juist zijn om ze te laten omschakelen naar natuurinclusiever werken. Dat zal voor de boeren ook een beter verdienmodel zijn dan de wurggreep waarin ze nu zitten. Alleen technische mogelijkheden, waar nu weer naar gewezen wordt, gaan het niet halen. De stikstofkraan moet dicht, dus laten we nu een keer doorpakken."