Drie living labs om samen de biodiversiteit te leren herstellen

Wat werkt echt om dier- en plantensoorten te helpen en zo de natuurlijke diversiteit te vergroten in ons landelijk gebied? Dat gaan onderzoekers, bedrijven en maatschappelijke organisaties nu samen uitzoeken in drie ‘living labs’, met subsidie van de Nationale Wetenschapsagenda en het Ministerie van LNV. Het NIOO leidt het lab in de Bollenstreek en onderzoekt de diversiteit in de bodem van de Ooijpolder. De derde locatie is de Alblasserwaard.

Living Lab B7, zo heet het initiatief in de Duin- en Bollenstreek officieel. En die zeven B’s staan voor met Boeren, Bewoners, Bezoekers en Beleidsmakers werken aan een Betere Biodiversiteit in de Bollenstreek. "We gaan in Living Lab B7 met lokale partners werken aan een duurzame natuurinclusieve bollenteelt met meerwaarde voor landschap én telers," legt projectleider Wolf Mooij van het NIOO uit. En daar kijkt hij naar uit!

Kennisketen-breed

Herstel van de biodiversiteit in het landelijk gebied, dat is het uiteindelijke doel van een speciaal programma binnen de Nationale Wetenschapsagenda van NWO. En hierbinnen zijn nu dus drie zogenoemde living labs gehonoreerd om duidelijk te krijgen welke maatregelen echt werken in de praktijk.

“Doen, leren en beter doen”, noemt het Deltaplan Biodiversiteit dat, de inspiratiebron voor deze labs. Denk daarbij aan samen maatregelen nemen, de effecten meten met gerichte ‘indicatoren’ en daarna met aangepaste maatregelen de resultaten verder verbeteren. Enzovoorts. Zo heb je daadwerkelijk, en sneller, succes.

• Living Lab B7: met Boeren, Bewoners, Bezoekers en Beleidsmakers werken aan een Betere Biodiversiteit in de Bollenstreek Het doel van Living Lab B7 laat zich het beste samenvatten als het aanleveren van inzichten en KPI’s aan Greenport Duin- en Bollenstreek, Nationaal Park Hollandse Duinen en het Deltaplan Biodiversiteitsherstel om op lokale, regionale en nationale schaal bij te dragen aan de praktijk van biodiversiteitsherstel in landelijk gebied.
• Living Lab Ooijpolder: opschalen van een succesvol socio-ecologisch experiment voor biodiversiteitsherstel De Ooijpolderregio in het rivierengebied is een voorbeeld van een landschap waar natuurlijke elementen al gedeeltelijk zijn hersteld. Dit NWA Living Lab project onderzoekt de achterliggende processen die verantwoordelijk zijn voor de verkregen resultaten en begeleidt nieuwe initiatieven gericht op bestendiging en opschaling van de regionale successen.
• Living Lab Alblasserwaard: naar een biodiverse, productieve, leefbare waard Het Nederlandse veenweidegebied is de meeste biodiversiteit kwijtgeraakt. Dit project gaat de negatieve trend omkeren door te onderzoeken welke beheermaatregelen biodiversiteit versterken, hoe deze onderdeel kunnen worden van verdienmodellen (boeren, overheden, NGOs) en hoe boeren en andere partijen in beweging kunnen komen om biodiversiteit te versterken.
  
  Meer details vind je hier

Bonte verzameling

In ieder lab werken straks onderzoekers, bedrijven en maatschappelijke groepen samen. Het onderwerp heeft sociale, economische en ecologische kanten. Voor het Bollenstreek-lab betekent dat een verzameling van organisaties die net zo bont is als het lokale landschap in het voorjaar. "Living Lab B7 is een initiatief van NIOO-KNAW, Radboud Universiteit en HAS Hogeschool,” verduidelijkt Mooij.

Daarnaast zijn er nog 30 andere organisaties bij betrokken: zoals een agrarisch collectief, een hoogheemraadschap, de Keukenhof en een plaatselijke vereniging voor natuurbescherming. "Samen dragen we niet alleen bij aan de doelstellingen van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, maar ook aan die van Nationaal Park Hollandse Duinen én de Greenport Duin- en Bollenstreek."

Tot op de bodem

Onderzoeksvragen die het Living Lab B7 stelt zijn onder andere welke bestaande en nieuwe technische aanpassingen in de bollenteelt leiden tot biodiversiteitsherstel. Mooij voegt toe: “Hoe kunnen deze technieken bedrijfseconomisch rendabel gemaakt worden? En welke landschappelijke aanpassingen en herinrichtingen leiden tot biodiversiteitsherstel? Ook de rol van partnerschappen komt aan bod.”

In de Ooijpolder komt een living lab voor het rivierengebied, gecoördineerd door de Radboud Universiteit in het nabijgelegen Nijmegen. Ook daar is het NIOO bij betrokken. Onderzoeker Wim van der Putten gaat in de Ooijpolder naar herstel van de bodembiodiversiteit kijken. Divers bodemleven zorgt voor gezonde grond en daarmee voor een goede basis voor de rest van de biodiversiteit. Dit is niet erg zichtbaar voor de meeste mensen, maar daarom niet minder belangrijk. Bodemschimmels en -bacteriën vormen dan ook een van de indicatoren voor de living labs.

Landelijke aanpak

Nu is het niet de bedoeling dat de drie labs versnipperd op hun eigen ‘eilandje’ bezig gaan met het herstel van de biodiversiteit. Samen ontwikkelen ze een integrale aanpak om de vertaling naar ‘ecologische winst’ te kunnen maken. Het komende halfjaar worden de drie toegekende living labs daarom aaneengesmeed tot één groot project, in nauwe afstemming met het Deltaplan en het Ministerie van LNV. Begin 2021 gaat het dan echt van start.

Voor de drie brede consortia van kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties is de komende jaren in totaal ruim 4,3 miljoen euro beschikbaar – medegefinancierd door het ministerie. Zo kunnen ze een voortrekkersrol gaan vervullen. Het streven is namelijk dat een brede set van vergelijkbare living labs ontstaat. Representatief voor alle landschappen van Nederland. En te vertalen naar alle mogelijke praktijksituaties voor het behoud van biodiversiteit in het landelijk gebied – inclusief de realisatie van kringlooplandbouw.

Consortiumpartners Living Lab B7: Radboud Universiteit, Universiteit Utrecht, University of Victoria, HAS Hogeschool, AERES Hogeschool, Agrarisch Collectief De Groene Klaver, Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging de Geestgrond, Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Natuurverdubbelaars, Dunea Duin en Water, Economic Board Duin- en Bollenstreek, Gebiedsprogramma Duin- en Bollenstreek, Greenport Duin- en Bollenstreek, Hoogheemraadschap van Rijnland, Huiberts Biologische Bloembollen, Keukenhof, KAVB Kring Duin- en Bollenstreek, Nationaal Park Hollandse Duinen, NMF Zuid-Holland, Natuurmonumenten, Planbureau voor de Leefomgeving, Provincie Zuid-Holland, Staatsbosbeheer, Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk, Wageningen Environmental Research (WENR), Waternet, Witteveen+Bos, Zuid-Hollands Landschap, Stockholm Resilience Center