Bescherm de nacht...ook met Kerst!

Kerstmis is het feest van het licht: de jaarlijkse toename is volgens de NASA zelfs te zien vanuit de ruimte. Het perfecte moment dus voor onderzoekers van het Europese Loss of the Night-netwerk om met praktische tips te komen: hoe kun je zorgen dat de natuur toch zo weinig mogelijk wordt verstoord?
Het onderzoek naar de gevolgen van nachtelijk licht voor flora en fauna is nog in volle gang. LichtOpNatuur, een door het NIOO geleid project, kijkt onder andere wat er gebeurt met dieren die hun jaarlijkse activiteiten plannen aan de hand van de daglengte. Daarnaast kijkt het project naar de invloed van verschillende kleuren licht. Resultaten worden komend jaar verwacht.

NIOO-onderzoekers zijn ondertussen ook betrokken bij het Loss of the Night Network (LoNNe), dat in Europees verband duurzame richtlijnen voor licht en lichttechnologie ontwikkelt. Dit wetenschappelijke netwerk komt na vier jaar nu met vier 'heldere' aanbevelingen voor buitenverlichting.

Verantwoord licht
Zelfs een kleine verandering in de hoeveelheid licht kan al dramatische gevolgen hebben: op de lange termijn zelfs voor de biodiversiteit. "Daarom is het dus des te belangrijker nachtelijk licht zo verantwoord mogelijk te gebruiken," vindt NIOO-onderzoeker Kamiel Spoelstra.

Verschillende factoren zijn daarbij van groot belang: de kleur van het licht, de richting van het licht, de hoeveelheid licht en tot slot ook de timing.

Vier tips
1)  Vermijd koud, wit kunstlicht: het licht in winkels heeft meestal een kleurtemperatuur van ongeveer 3000 graden Kelvin. Alles daarboven zorgt volgens de NIOO-onderzoekers voor relatief veel problemen. Ook bij mensen kan teveel blauw-wit licht hun slaappatroon verstoren. Met het juiste type LED-verlichting valt dat te vermijden. Let dus goed op wat voor lampjes je dit jaar in de tuin of in de kerstboom hangt!

2) Lampenkappen zijn fijn: denk dan niet gelijk aan het schemerlampje van je oma, ook voor straatlantaarns en andere soorten buitenverlichting geldt dat het veel beter is als je de lichtbundel kunt sturen. Weg van de ogen van voetgangers, bijvoorbeeld. En ook: weg van de nachtelijke hemel. Makkelijk te onthouden: licht kan het beste naar beneden schijnen. Al is dat met kerstverlichting natuurlijk niet altijd haalbaar...

3) Hou licht op straat gelijkmatig en zacht: op buitenwegen is een intensiteit van 3 candela per vierkante meter al voldoende. Ongeveer hetzelfde als drie kerstkaarsjes dus. Gezellig? Niet volgens de Europese Unie, die ironisch genoeg juist veel helderder licht aanbeveelt. Helderder zelfs dan in de meeste gemeenten tot nu toe gebruikelijk was. Hou je je netjes aan de Europese regels, dan maak je het dus niet beter maar erger! En dat terwijl zachter licht helemaal niet minder veilig is.

4) Pas de hoeveelheid licht aan je behoefte aan: na middernacht - vaak al na tien uur 's avonds - is er minder activiteit op straat die moet worden bijgelicht. En datzelfde geldt zeker ook voor privéverlichting. Het moet volgens de onderzoekers op deze tijden mogelijk zijn de hoeveelheid licht terug te brengen met wel 50-80% procent. Laat dit jaar dus de sterren stralen met Kerst!

Meer weten?
LoNNe heeft een folder gemaakt - Light at Night Done Right - waarin de tips voor verantwoord lichtgebruik nog eens handig op een rijtje worden gezet. De folder kun je downloaden in de linkerkolom op deze pagina of van de LoNNe website.

Op de website van het LichtOpNatuur-project staat uitgebreide informatie over verschillende groepen dieren en planten, en hoe ze reageren op nachtelijk licht - o.a. vlinders, vogels en vleermuizen. Het project loopt nog tot volgend jaar.