Overslaan en naar de inhoud gaan
  • Nederlands
  • English

Internet search

Menu
  • Over NIOO
    • Over ons
    • Het gebouw
    • Geschiedenis
  • Actueel
    • Nieuws
    • Persberichten
    • Agenda
  • Onderzoek
    • Onderzoeksthema's
    • Publicaties
    • Datasets
    • Faciliteiten
  • Afdelingen
    • Aquatische ecologie
    • Dierecologie
    • Microbiële ecologie
    • Terrestrische ecologie
    • Overige
  • Maatschappij
    • Ecologie en maatschappij
    • Citizen Science
    • Educatieve info
    • Inspiratielezing
  • Werken & leren
    • Vacatures
  • Contact
    • Adres en route
    • Medewerkers

Springstaart

Bodembewoner van de maand februari

OFFICIËLE NAAM: Collembola, dit betekent kleefbuis in het Latijn. 

ROEPNAAM: Springstaart. Naast de kleefbuis heeft het dier een springvork onder zijn buik waarmee hij kan springen, vandaar de naam.

ADRES: In de bovenste laag van de bodem, tussen de afgevallen bladeren. Dit wordt ook wel de strooisel laag genoemd. De soorten die diep in de bodem zitten zijn witter en kleiner dan die aan het oppervlak. De springstaart houdt van vochtige plaatsen.

SIGNALEMENT: Wit of gekleurd diertje met zes poten, maar zonder vleugels. Hij is verwant aan de insecten en zijn lichaam is 1 tot 6 millimeter lang. Onder het lichaam zit een ‘staart’ verstopt. Als hij deze springvork met kracht uitklapt, springt het diertje weg. Vandaar de naam! Net een kleine katapult. Een springstaart van 5 millimeter kan wel 8 centimeter ver springen! Kijk hier naar een filmpje van een springende springstaart!

LEEFTIJD: Een springstaart wordt gemiddeld een half jaar oud, maar veel dieren halen dat niet doordat ze voortijdig worden opgegeten. In het laboratorium kunnen springstaarten wel 2 jaar oud worden.

BEVOLKINGSDICHTHEID: 100-500 springstaarten in een handje grond.

FAMILIE: De springstaart heeft ontzettend veel familie, er zijn wel 7000 verschillende soorten beschreven! Onderzoekers vinden nog vaak nieuwe soorten, en verwachten daarom dat het totale aantal soorten springstaarten op wel 50.000 soorten kan liggen! In de Nederlandse bodem kunnen we ruim 200 soorten vinden. Met 20-50 soorten op één plaats. 

ETEN: Een springstaart eet van alles, vooral rottende bladeren, schimmels en bacteriën staan op zijn menu. Op die manier helpt hij de bosbodem schoon te houden! Hij wordt op zijn beurt gegeten door spinnen, roofmijten en vliegen.

 

IN HET NIEUWS: De springstaart komt bijna niet in het nieuws. Helaas, want het is een heel nuttig beestje!

 

WETENSCHAP: Springstaarten worden al sinds de jaren zeventig gebruikt om de ernst van een bodemvervuiling te beoordelen. De diertjes schieten in de stress als de bodem vervuild raakt, dit is terug te vinden in het aantal eieren dat ze leggen en het aantal jongen dat geboren wordt. Je ziet het zelfs aan de activiteit van hun genen! In 2013 kwamen Nederlandse onderzoekers tot de ontdekking dat springstaarten genen hebben om antibiotica te maken. Hierdoor zijn ze niet alleen in de bodem zelf nuttig, maar misschien kunnen ze ook mettertijd nieuwe medicijnen leveren! 

Verder lezen

Ziekteverwekker bestrijden met zeldzame bacterie

31-07-2015

2015: het jaar van...

29-12-2014

(Video met dank aan Natural Environment Research Council, Centre for Ecology & Hydrology)

  • Terug naar de hoofdpagina
  • Column februari: Nico van Straalen

Even spitten...

► Pantser

Springstaarten hebben een pantser, ook wel een uitwendig skelet genoemd. Dit groeit niet mee met het lichaam. De diertjes moeten dus vervellen om te kunnen groeien. Tijdens het vervellen zijn ze niet beschermd en dus erg kwetsbaar. 

► Olie

Begin twintigste eeuw kregen een paar mensen het idee om springstaarten te kweken voor de olie. Springstaarten hebben een hoog vetgehalte namelijk. Het plan bleek toch niet zoveel op te leveren als gedacht, dus het is nooit uitgevoerd.

► Schubben

Veel springstaarten hebben, net als vlinders, schubben op hun lichaam. Deze schubben kunnen allerlei kleuren hebben.

► Cadeautje

Springstaarten hebben geen seks. Het mannetje legt zijn sperma op de grond en hoopt dat er een vrouwtje voorbij komt en zijn cadeautje vindt. Zij legt vervolgens één ei, en kan in haar hele leven 90 tot 150 eieren leggen. Dat zijn een hoop cadeautjes om uit te pakken!

► Te koop

In de winkel worden springstaarten verkocht als voedsel voor kikkers, hagedissen en salamanders. Ze zijn ook makkelijk zelf te kweken in een aquarium met een beetje grond en een oude champignon.

► Taxi

Sommige mijten en aaltjes gebruiken de springstaart als taxi. Ze liften een eindje mee op zijn rug. 

► Zuignap

Springstaarten gebruiken hun springvork niet alleen om te springen, maar ook als anker. Ze kunnen hun springvork in de grond vastzetten zodat ze niet wegwaaien. In het water gebruiken ze hun achterlijf als een soort zuignap, ze zuigen zich vast aan het wateroppervlak om te blijven drijven.

► Bodem maagd

Diep in de bodem vind je bijna alleen vrouwtjes springstaarten, de soorten die hier leven planten zich namelijk maagdelijk voort. Lekker feministisch!

► Antarctica

Springstaarten zijn de enige zespotigen die in Antarctica kunnen leven. Hier eten ze stuifmeel en algen.

► Voedselweb

Bekijk hier de plaats van de springstaart in het bodemvoedselweb.

► Dieper graven

Lees de springstaartencolumn van Nico van Straalen hier!

  • KNAW
  • intranet
  • privacy statement
  • login

NIOO KNAW