Overslaan en naar de inhoud gaan
  • Nederlands
  • English

Internet search

Menu
  • Over NIOO
    • Over ons
    • Het gebouw
    • Geschiedenis
  • Actueel
    • Nieuws
    • Persberichten
    • Agenda
  • Onderzoek
    • Onderzoeksthema's
    • Publicaties
    • Datasets
    • Faciliteiten
    • Klimaat
  • Afdelingen
    • Aquatische ecologie
    • Dierecologie
    • Microbiële ecologie
    • Terrestrische ecologie
    • Overige
  • Maatschappij
    • Ecologie en maatschappij
    • Citizen Science
    • Educatieve info
    • Inspiratielezing
  • Werken & leren
    • Vacatures
  • Contact
    • Adres en route
    • Medewerkers

Schimmel

Bodembewoner van de maand oktober

OFFICIËLE NAAM: Fungus

ROEPNAAM: Schimmel of zwam. Zowel de meercellige paddenstoelen als de eencelligen zoals de gisten vallen hieronder. Maar wij gaan nu alleen in op de bodemschimmels.

ADRES: De bodemschimmel komt voor op vochtige plaatsen. Sommige schimmels, de 'hogere' schimmels, kunnen bovengrondse vruchtlichamen vormen: de paddenstoel! Ondergronds strekt zich een netwerk van schimmeldraden uit, ook wel mycelium of zwamvlok genoemd.

SIGNALEMENT: Een paddenstoel bestaat uit een hoed, een steel, de beurs waar de paddenstoel begint te groeien en de schimmeldraden onder de grond. In de hoed vinden we bijvoorbeeld lamellen, waar de sporen tussenin zitten: het zaad van de paddenstoel!

LEEFTIJD: Heel oud, één paddenstoel in Oregon, Amerika werd zelfs zo'n 2400 jaar oud denken ze!

BEVOLKINGSDICHTHEID:  De schimmeldraden van één paddenstoel kunnen zich kilometers ver uitstrekken. Zo is er een paddenstoel gevonden met een zwamvlok van 890 hectare! 

FAMILIE: Schimmels horen bij een apart rijk, het rijk van de schimmels. (Die voelde je aankomen...) Het zijn dus geen planten, bacteriën of dieren! In Nederland komen bijna 8000 soorten schimmels voor. In de hele wereld kunnen we zelfs 1,5 miljoen soorten schimmels vinden. Dat is een schatting, dus meer kan ook! Helaas kunnen in Nederland wel tot een paar honderd soorten per jaar uitsterven door de toegenomen verzuring en vermesting.

ETEN: Er zijn drie typen schimmels. De saprofyt eet dood materiaal zoals resten hout en bladeren. Zo zorgt hij voor een opgeruimde bosbodem! De parasitaire schimmel vangt met een kurketrekker een aaltje en eet deze van binnenuit op. Er zijn ook ‘aardige’ schimmels, zij werken samen met planten of dieren. Deze samenwerking wordt ook wel mycorrhiza genoemd. De schimmel krijgt koolstof van de plant en geeft in ruil daarvoor voedingsstoffen en fosfor uit de bodem terug aan de plant. Dit zorgt ervoor dat de plant op bodems kan groeien waar hij normaal niet in leven zou kunnen blijven, en zo is de biodiversiteit groter! 

 

IN HET NIEUWS: Veel paddenstoelen zijn eetbaar, maar af en toe komt er een bericht in het nieuws over giftige paddenstoelen. Zo ook in 2010 in China. Hier zijn 400 mensen gestorven aan een hartstilstand na het eten van een giftige paddenstoel. Omdat lang onbekend was wat deze hartstilstanden veroorzaakte, werd de ‘ziekte’ het Yunnan sudden death syndrome genoemd. Gelukkig is er sinds de opheldering van de oorzaak niemand meer overleden. 

 

WETENSCHAP: Schimmels zijn heel belangrijk in de medische wetenschap. Zo is het eerste antbioticum penicilline, per toeval ontdekt door Alexander Flemming in 1928, een belangrijke schimmelstof die de groei van bacteriën tegen kan gaan. Zonder de schimmel zouden wij er misschien niet meer geweest zijn!

  • Terug naar de hoofdpagina
  • Column oktober: Annemieke van der Wal

Even spitten...

► Mycoloog

Het onderzoek naar schimmels heet mycologie en de onderzoekers worden mycologen genoemd.

► Stoel

De paddenstoel dankt zijn naam aan oude verhalen. Men dacht dat de zwam een stoel van de pad was. Het elfenbankje is ook zo'n voorbeeld, maar dan als stoel voor de elfjes!

► Verf

Vóór de uitvinding van de synthetische verf werden paddenstoelen gebruikt als kleurstof om wol en vezels te verven. Alle denkbare kleuren kunnen worden gemaakt met de kleurstoffen van de paddenstoel!

► Water

Paddenstoelen en schimmels worden tegenwoordig ingezet als filtertechniek, om verontreinigd water te ontdoen van schadelijke bacteriën.  Handig!

► Tovenarij

Vroeger waren zwammen onderdeel van bijgeloof. De paddenstoelen werden ook wel duivelskaas, heksenkring, duivelsei, satanszwam of heksenboleet genoemd.

► Snelheidsmonster

Zodra de paddenstoel boven de grond uitkomt, kan hij binnen een paar uur uitgroeien tot een volwassen paddenstoel. Snel!

► Mier

Sommige soorten mieren kweken schimmels als voedselbron in hun ondergrondse nesten. De schimmel wordt zo gebruikt als gewas! Er zijn ook vijandige schimmels, die kunnen groeien in de hersenen van de mier. De mier verandert dan in een zombie, en zijn gedrag wordt geheel door de schimmel bepaald. En dat allemaal voor het verspreiden van de sporen, als een soort gratis taxi!

► Erosie

Schimmels lijmen als het ware de bodem aaneen met hun schimmeldraden. Hierdoor wordt erosie tegen gegaan. 

► Bodemvoedselweb

Bekijk hier de plaats van de schimmel in het bodemvoedselweb.

► Dieper graven

Lees de schimmelcolumn van Annemieke van der Wal hier!

  • KNAW
  • intranet
  • privacy statement
  • login

NIOO KNAW