Door klimaatverandering begint de lente in het noordpoolgebied steeds eerder in het jaar. Hierdoor staan trekvogels onder druk hun voorjaarsmigratie naar het noorden te versnellen om te voorkomen dat ze te laat aankomen op hun broedplaatsen. Uit een nieuwe studie, geleid door onderzoekers van de UvA en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), komt naar voren dat veel Arctische watervogels sneller kunnen migreren. Ze blijken in staat de tijd te verkorten die ze besteden aan het rusten en bijtanken tijdens de reis of aan het opvetten voorafgaand aan vertrek. Maar die strategie werkt waarschijnlijk alleen tijdelijk, waarschuwen de onderzoekers.

Kleine waterorganismen genaamd raderdiertjes blijken na hun aanpassing aan stijgende temperaturen ook beter bestand te zijn tegen kopervervuiling. Opvallend genoeg geldt dat andersom niet. Een evolutie-experiment geleid door het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) laat dit vandaag zien in het tijdschrift Global Change Biology. “Inzicht in zulke erfelijke langetermijngevolgen van stress is cruciaal voor goed onderbouwd milieubeheer en natuurherstel.”

Hoe minder intensief je de bodem bewerkt, des te beter kan de bodem functioneren. Denk aan minder vaak de grond omploegen of meer gras-klavermengsels gebruiken als afwisseling. Dit concludeert een onderzoeksteam geleid door het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). Onverwachts geldt dit voor zowel gangbare als biologische boerenbedrijven. Deze belangrijke inzichten voor het verduurzamen van de landbouw verschijnen vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Science. “Het biedt duidelijke aanknopingspunten waar elke boer wat mee kan.”

In 2025 staat de eendagsvlieg een heel jaar lang in de spotlights. Dit tot de verbeelding sprekende dier leeft veel langer dan gedacht, en vooral onder water. Grijp je kans, te beginnen in deze meivakantie, en help de wetenschappers van Waterdiertjes.nl met het opsporen van eendagsvlieglarven in heel Nederland. Net als bij andere waterdieren geeft dit ons belangrijk inzicht in de waterkwaliteit.

Verlaag het waterpeil in het moeras tijdelijk en je krijgt er een veerkrachtig, gezonder en biodiverser ecosysteem voor terug. Dat is het advies van ecoloog Kerstin Bouma en haar collega’s van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). In de Oostvaardersplassen deed zich een bijzondere kans voor om uit te vissen hoe dit werkt. Op dat onderzoek in de modder en tussen het riet promoveert zij vandaag.

Ecohydroloog Stefan Dekker wordt per 15 juni 2025 directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), het nationale instituut voor ecologisch onderzoek van de KNAW. Stefan Dekker is nu hoogleraar Mondiale Ecohydrologie en duurzaamheid aan de Universiteit Utrecht en daarnaast onderzoeksdirecteur van het Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling. Dekker volgt interim-directeur Wim van der Putten op.

Zo’n 7500 meren in West-Groenland zijn in korte tijd sterk veranderd. Van helderblauw naar bruin, van een goede naar een veel slechtere waterkwaliteit en van opslaan naar uitstoten van broeikasgassen. Deze zeer snelle verandering is in gang gezet door twee maanden met recorddroogte en -regenval in het najaar van 2022. Een internationaal onderzoeksteam waar het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) deel van uit maakt, verklaart dat deze week in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS. “De meren zijn over een omslagpunt geduwd.”

Nee, de naaktslak is niet de grote winnaar geworden van de Bodemdierendagen van 2024. Bij de 10e editie van dit landelijke citizen science-onderzoek kwamen de 2873 burgerwetenschappers dit veelbesproken bodemdier wel in 81% van de tuinen tegen. En dat is duidelijk meer dan gemiddeld. Maar in plaats daarvan is de regenworm met 94% het vaakst geziene bodemdier van 2024. Het was een jaar met vaak vochtig bodemdierenweer, zonder grote lange droogtes. Dat levert allerlei records op.

Paardenbloemen uit de stad groeien beter in warme zomers en bloeien beter na zachte winters dan hun soortgenoten op het platteland. Dit blijkt uit onderzoek van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) dat paardenbloemen uit het centrum van Amsterdam vergeleek met planten buiten de stad. Deze experimenten – gepubliceerd in de decembereditie van Evolution Letters – tonen aan dat paardenbloemen zich evolutionair aanpassen aan stadshitte. Zulke kennis is essentieel voor duurzame stadsplanning.

Voor de 10e keer gaan een paar duizend mensen in het hele land op ‘bodemdierensafari’ in eigen tuin en stad. Van vrijdag 20 september tot en met maandag 7 oktober zoeken ze de Tiny Ten: de tien zichtbare ambassadeurs van het rijke en onmisbare bodemleven onder onze voeten. De jubileumeditie trapt af met een speciaal gecomponeerd bodemconcert plus zaklampsafari.

Jonge, onervaren spreeuwen gaan zelfstandig op zoek naar hun overwinteringsgebied. De vogels zijn jaarrond zeer sociaal, maar dat betekent niet dat ze de trekroute afkijken. Door een klassiek verplaatsingsexperiment opnieuw te bekijken en uit te breiden met nieuwe gegevens wist een team van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en het Zwitsers Ornithologisch Instituut (Vogelwarte) een langlopende discussie na vele jaren op te lossen. Het wetenschappelijke tijdschrift Biology Letters publiceert de bevindingen nu.

Op 5 december is het óók Wereldbodemdag. Ter ere daarvan maakt de organisatie van de Bodemdierendagen de scores van de Nederlandse bodemdieren in 2023 bekend. De regenwormen houden wel van nat weer en weten hun toppositie in de Bodemdieren Top 3 vast te houden: ze zijn in 87% van de tuinen gespot. En in Leeuwarden is met zoveel enthousiasme en aandacht voor hun belang naar bodemdieren gezocht, dat de Friese hoofdstad ditmaal de eretitel Bodemdierenstad van het Jaar mag voeren.