Debat tussen tegenpolen: ijsberenblogs bewijzen gapend gat tussen feiten en meningen in klimaatdiscussie

Klimaatdiscussies op sociale media hebben veel invloed. Een internationaal onderzoeksteam onder leiding van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) bewijst vandaag in BioScience dat klimaatblogs over iconische ijsberen en zeeijs in twee aparte groepen uiteen vallen. Hierbij matcht de mening van ontkenners van klimaatverandering niet met de door hen aangehaalde wetenschappelijke feiten. Iets waar veel argeloze lezers zich niet van bewust zijn. “Het is hoog tijd dat wetenschappers de wijdverbreide foute informatie bestrijden en veel meer met het brede publiek van gedachten wisselen.”

IJsberen en terugtrekkend zeeijs zijn iconen geworden in het zwart-witte debat rond klimaatverandering. Door zich op deze iconen te concentreren, kunnen ‘ontkenners’ proberen alle kennis rond klimaatverandering onderuit te halen.

“We vonden een groot gat tussen de wetenschappelijke feiten plus de op wetenschap gebaseerde blogs aan de ene kant, en de opinie in blogs van klimaatsceptici aan de andere,” zegt initiatiefnemer en eerste auteur Jeff Harvey van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). “En dat is een heel gevaarlijk gat, omdat miljoenen mensen deze blogs lezen.”

Naar elkaar verwijzen

De onderzoekers analyseerden 90 internationale klimaatblogs naast 92 wetenschappelijke artikelen op dit terrein. Hoewel 45 klimaatsceptische blogs zeggen dat ze zich baseren op de wetenschap, blijken ze totaal niet te overlappen met de wetenschappelijke bewijzen. In plaats daarvan verwijzen ze naar andere, soortgelijke blogs. En 80 % baseert zich zelfs op één blog in het bijzonder. De auteur daarvan heeft, zoals Harvey het omschrijft “geen eigen onderzoek gedaan en ook geen peer-reviewed artikelen geschreven over ijsberen.”

Dat het ook anders kan, bewijzen de 45 blogs die wèl echt op de bewijzen uit de wetenschappelijke literatuur blijken te zijn gebaseerd. Tussen die twee groepen of ‘kampen’ in zit eigenlijk niks.

Van ecoloog tot psycholoog

Een heel diverse groep wetenschappers voerde het onderzoek uit. Van ecoloog tot psycholoog, van ijsbeeronderzoeker tot wetenschapscommunicator en klimaatwetenschapper. Het internationale team vertegenwoordigt zes landen en leeftijden van jong tot oud. Onder de auteurs zijn veel Nederlanders te vinden, en ook bekende namen zoals Michael Mann – van de zogenaamde ‘hockeystick’-grafiek.

Hun advies verwoordt Harvey zo: “Wetenschappers, kom naast je onderzoek in actie via de sociale en andere media om de foute informatie te helpen stoppen. Vertel direct aan de mensen wat er wel duidelijk is en focus niet op wat er nog onderzocht moet worden.”

Uitkijken

Als we de foute informatie succesvol bestrijden, dan kunnen de tegenpolen in het debat worden opgeheven. Zo krijgen ijsberen en het andere leven op de pool een toekomst om naar uit te kijken. 

Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) is met ruim 300 medewerkers en studenten een van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het water en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van het onderzoek gaat meer dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver daarbuiten. www.nioo.knaw.nl

Voor meer informatie:

• Onderzoeker prof. dr. Jeff Harvey, afdeling Terrestrische Ecologie NIOO-KNAW, tel. 0317-473621, j.harvey@nioo.knaw.nl
• Hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481, f.rienks@nioo.knaw.nl

Illustratie: foto van ijsbeer (die zich afvraagt hoe het afloopt?). Bronvermelding: Ian Sterling.

Artikel: Internet Blogs, Polar Bears, and Climate-Change Denial by Proxy, Jeffrey A. Harvey, Daphne van den Berg, Jacintha Ellers, Remko Kampen, Thomas W. Crowther, Peter Roessingh, Bart Verheggen, Rascha J. M. Nuijten, Eric Post, Stephan Lewandowsky, Ian Stirling, Meena Balgopal, Steven C. Amstrup & Michael E. Mann, BioScience, December 2017 (29 November 2017 online), https://academic.oup.com/bioscience/advance-article/doi/10.1093/biosci/bix133/4644513

Gedetailleerde informatie ('supplementary information' zoals lijst met onderzochte blogs) is te vinden via: http://hdl.handle.net/20.500.11755/55aeda93-6e80-4f78-ab16-45bf03f75c96

Naast het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) zijn de volgende kennisinstellingen betrokken: VU, UvA, Amsterdam University College in Nederland; Institute of Integrative Biology in Zwitserland; University of California Davis, Colorado State University, Polar Bears International, University of Wyoming, en Pennsylvania State University in de Verenigde Staten; University of Bristol in het Verenigd Koninkrijk; CSIRO Oceans and Atmosphere in Australië; Environment and Climate Change en University of Alberta in Canada.