Je succes hangt af van je buren

 

 

 

Hoe kunnen verschillende persoonlijkheden naast elkaar blijven bestaan? Voor diersoorten is dat een cruciale vraag. Het uitsterven van soorten is namelijk vaak het gevolg van een gebrek aan variatie in het gedrag.

“Anders dan verwacht blijft de variatie in persoonlijkheid behouden door de steeds wisselende omgeving. Doordat er in verschillende jaren en op andere plekken verschillende omstandigheden heersen, is er niet slechts één succesvolle persoonlijkheid,” verklaart Fucikova. “Het kan de variatie in voedsel zijn in de territoria, of het een zachte of strenge winter is en vooral wie de buren zijn van een dier.”

De voorspelling was dat de zeldzaamste persoonlijkheid altijd in het voordeel is – het zou beter zijn om anders te zijn dan de anderen. Door het voordeel wordt die persoonlijkheid minder zeldzaam en gaat het voordeel over op een volgende, dan zeldzamere persoonlijkheid. Zo zouden er geen persoonlijkheden kunnen uitsterven. “Dit blijkt wel een rol te spelen, maar zeker niet de hoofdrol,” zegt collega en onderzoeksbegeleider Kees van Oers. “Het zit zo: doordat er een onberekenbare component in de omgeving zit, kan een zeer voordelige persoonlijkheid veranderen in een zeer onvoordelige en andersom.”

Fucikova maakte gebruik van de gegevens uit het lange-termijnonderzoek van het NIOO: al meer dan 50 jaar worden koolmezen gevolgd. Een veldexperiment bevestigde de resultaten. Hierbij veranderde ze de sociale omgeving van broedparen.

 

De resultaten zijn ook van belang voor natuurbeschermers. Om uitsterven van diersoorten te voorkomen, moet er voldoende variatie aan gedrag aanwezig zijn binnen een soort. Anders heeft die soort niet genoeg kans om zich aan veranderende omstandigheden aan te passen. En de wereld verandert wat af. Fucikova stelt daarom: “Bij herintroducties van plaatselijk uitgestorven soorten moet je dieren met verschillende persoonlijkheden uitzetten.”

 

Maar er zijn ook lessen voor de menselijke maatschappij. “Bij dieren is de rol van persoonlijkheid duidelijker en daardoor beter te bestuderen. De onderzoeksresultaten kunnen helpen om de effecten van verschillende persoonlijkheden en de interacties daartussen te herkennen bij de mens,” zegt Fucikova. De koolmees staat dus model voor de mens, zo weten ook de (samenwerkende) psychologen.

 

 

 

 

Proefschrift: The maintenance of variation in avian personality: the role of the social environment (Het behoud van variatie in persoonlijkheid bij vogels: de rol van de sociale omgeving).