WAGENINGEN – Invasieve uitheemse planten krijgen door extreme droogte of regenval meer kans om te woekeren in ons land. Het extreme weer laat zijn sporen achter in het bodemleven, waardoor inheemse plantensoorten worden geremd in hun groei. Een onderzoeksteam geleid door het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) publiceert dit in het belangrijke wetenschappelijke tijdschrift PNAS. Vervolgonderzoek aan zogenaamde ‘ecosystemen van de toekomst’ is al gestart. Want de verwachting is dat we steeds vaker extreem weer zullen krijgen.

Een heel droog voorjaar blijkt meer voeten in aarde te hebben dan alleen maar zaden die niet kiemen en slaphangende planten. Extreem weer zoals een langdurige droogte of juist overvloedige regenval in het voorjaar laat een erfenis achter in het bodemleven. Een erfenis die de groei van inheemse en uitheemse planten verschillend beïnvloedt. Inheemse planten worden namelijk geremd en uitheemse planten niet.

Wie wint er?

Interessant is dat door een extra extreme droogte tijdens de plantengroei het voordeel voor uitheemse planten verdwijnt. Wie er wint hangt dus af van het type extreem weer en de timing ervan.

In de Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) online leggen Annelein Meisner en haar collega-onderzoekers van het NIOO en van Wageningen University deze week uit hoe ze het effect van extreem weer hebben getest. In het eerste experiment kreeg de bodem één ‘extreemweer-behandeling’, waarna er plantengemeenschappen uit het rivierengebied – een realistische mix van inheemse en uitheemse plantensoorten – in mochten groeien. Een deel van de plantengemeenschappen kreeg daarna een tweede extreme droogte voor de kiezen.

“In de bodem leven naast plantenwortels ook allerlei dieren en andere organismen. Die kunnen, als ze aanwezig zijn, de bekende inheemse planten bijvoorbeeld helpen bij stress tijdens de groei,” zegt Meisner. Hoe extreme droogte of regenval het bodemleven verandert is niet bekend, maar dát het verandert konden de onderzoekers aantonen met een grond-entexperiment. In geënte grond bleken inheemse planten minder goed te groeien, terwijl de ‘areaalverschuivende’ uitheemse concurrenten er geen last van hadden. In eerste instantie tenminste. Pas na een tweede extreme periode in hetzelfde seizoen zijn de kansen weer gelijk, ontdekte Meisner. “Het was een verrassing dat twee opeenvolgende extreemweer-schokken een ander effect hebben dan een enkele.”

Steeds meer

“Dit is een doorbraak in het denken over extreme weersinvloeden op vegetatie-ontwikkeling. Je verwacht niet zomaar dat het bodemleven dat als het ware kan herinneren, en dat uitheemse en inheemse plantensoorten daar verschillend op reageren,” verduidelijkt onderzoeksleider Wim van der Putten. Als vervolg is dit voorjaar een nieuw experiment van start gegaan bij het NIOO. Hierbij kijkt hij naar de gevolgen van extreem weer op de langere termijn. Voor het beheer van ecosystemen is het belangrijk om te weten hoe ze reageren op verschillende periodes van extreem weer. Van der Putten: “Er komen zeer waarschijnlijk steeds meer voorjaarsdroogtes aan. Het is nu zaak om de gevolgen voor de natuur in kaart te brengen.”

__________________________________________________________________________

Het NIOO is met ruim 200 medewerkers en studenten een van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het zoete water en het land. Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen.

 

 

Voor meer informatie:

 ·       onderzoeker dr. Annelein Meisner (op het moment met zwangerschapsverlof in Kopenhagen, s.v.p. eerst even mailen voor een afspraak; Nederlandstalig), tel. +45-81933556 of Skype: anneleinmeisner, anneleinmeisner@gmail.com

·       onderzoekersleider prof.dr.ir. Wim van der Putten, hoofd afdeling Terrestrische Ecologie NIOO-KNAW, tel. 0317-473599, w.vanderputten@nioo.knaw.nl

·       wetenschapsvoorlichter ir. Froukje Rienks, NIOO-KNAW, tel. 06-10487481 / 0317-473590, f.rienks@nioo.knaw.nl

Foto's: zie o.a. de downloads onderaan deze pagina.

Journalisten zijn welkom als ze de proefopstelling van het vervolgonderzoek willen komen bekijken bij het NIOO in Wageningen.

Artikel: Soil biotic legacy effects of extreme weather events influence plant invasiveness. Annelein Meisner, Gerlinde B. De Deyn, Wietse de Boer & Wim H. van der Putten, PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences): Early Edition = published online before print. Beschikbaar via de PNAS-site.

 

Zie ook: persbericht onderzoek ecosystemen van de toekomst van start (voor foto's van het vervolgexperiment)

Fotografie: Annelein Meisner / NIOO-KNAW