Tijd voor tuindieren

Na de huisdieren is het nu tijd voor onze tuindieren! Bij de Bodemdierendagen kijken mensen verspreid over heel Nederland wat er leeft in en op de bodem van hun tuin. De waarnemingen van dit jaar laten veranderingen zien waar de onderzoekers meer over willen weten. Wat zie je terug van de extreme droogte bij het bodemleven in onze tuinen? Daarom is de inzendingstermijn verlengd tot en met maandag 8 oktober.

Op Dierendag gaven veel mensen hun lieve huisdier wat meer aandacht dan normaal. Maar er zijn ook dieren die we meestal vergeten, terwijl ze minstens even belangrijk zijn voor ons. Namelijk de dieren in onze tuin! Daar is het nu tijd voor.

(Tekst loopt door onder de foto's)

Extreme droogte

Tijdens de Bodemdierendagen zoeken mensen in heel het land uit wat er aan bodemleven in hun tuin en park of op hun schoolplein en balkon leeft. Er zijn al veel waarnemingen binnen, en die laten interessante dingen zien. Zijn die gelinkt aan de extreme droogte van deze zomer? Meer waarnemingen zijn erg welkom!

De bodemdierenexperts zijn naast gewone tuinen, parken en schoolpleinen nog in het bijzonder op zoek naar metingen van bestrate tuinen en groene daken! Ook zijn waarnemingen uit Zeeland, de kop van Overijssel en van de Waddeneilanden extra welkom.

• De eerste voorlopige resultaten staan al op de kaart.Wat heeft de droogte gedaan met de naaktslakken, en maakt de pissebed een comeback? Hoeveel dieren nemen mensen gemiddeld waar, en zijn er verschuivingen in de aanwezige soorten te signaleren?
• Het is een bijzondere telling: niet maar één groep van dieren, maar een heel ecosysteem doet mee.
• Met een speciale zoekkaart kan iedereen de algemeenste bodemdieren herkennen.
• Je kunt je eigen account aanmaken. Dat is niet noodzakelijk om een waarneming in te leveren, maar zo kun je wel de ontwikkelingen in je tuin gaan volgen.
• Wat is jouw favoriete bodemdier? Dat is het onderwerp van de prijsvraag.
• Je krijgt bij het inleveren van je waarneming ook meteen een rapportcijfer voor het bodemleven in je eigen tuin. Dat is dit jaar voor het eerst. Daarnaast worden aan het eind alle tuinen met elkaar vergeleken door de betrokken onderzoekers.
• Mag de tuin wel wat bodemdiervriendelijker? Kijk dan eens naar de tips van de kenners.
• Op stap buiten de eigen tuin? Dat kan ook nog: bijvoorbeeld met de excursie van de JNM op zondag 7 oktober rond Wageningen, of tijdens de herfstvakantie in ARTIS.

Geen vanzelfsprekendheid

Zonder bodemdieren hadden we geen gezonde grond, groeiden planten niet goed en zou het water voor overlast zorgen omdat het niet goed de grond in kon. En nog belangrijker: zonder het bodemleven zouden we niet voldoende te eten hebben, of katoenen kleren of gezuiverd water.

Toch staan bodems nog altijd laag op de beleidsagenda. Plannen voor een Europese richtlijn voor bodembeheer werden ingetrokken, mede door toedoen van Nederland. En een pasverschenen rapport van de European Academies' Science Advisory Council (EASAC) waarschuwt voor de gevolgen van biodiversiteitsverlies in de bodem.

"Bodems zijn geen vanzelfsprekendheid: ze zijn niet hernieuwbaar, althans niet op afzienbare termijn”, zegt de voorzitter van de werkgroep van deskundigen die twee jaar aan het rapport werkte, Wim van der Putten (NIOO-KNAW).

Kleine schatten

Toch zijn er volgens het rapport nog voldoende mogelijkheden voor bescherming binnen landbouw, natuurbeheer en klimaatbeleid. Maar dan wordt het wel hoog tijd om daar werk van te maken. En om op alle niveaus - van Europees tot lokaal - meer te gaan doen aan voorlichting en bewustwording met betrekking tot bodems.

Alle kleine beetjes helpen daarbij. Geef die kleine onbekende schatten dus ook eens de aandacht die ze verdienen. Laat bijvoorbeeld de versgevallen blaadjes liggen, in plaats van ze met de bladblazer weg te halen. En doe een waarneming voor de Bodemdierendagen, zodat je die kleine maar onmisbare beestjes beter leert kennen...

• Nog tot en met 8 oktober kunnen mensen overal in het land op zoek gaan naar de kleine maar belangrijke bodemdieren. In hun eigen tuin of op hun balkon, groene dak of schoolplein. Waarnemingen kun je uiterlijk op maandag invullen op www.bodemdierendagen.nl om mee te tellen voor de Nederlandse Bodemdieren Top 3 van 2018.

Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) organiseert de Bodemdierendagen samen met het Centre for Soil Ecology (van NIOO en Wageningen UR). Dit zijn dus de hoofdorganisatoren. Bodemdieren-experts van NIOO, Wageningen UR en Vrije Universiteit Amsterdam stelden de zoekkaart samen – in overleg met het radioprogramma Vroege Vogels. Het IVN ondersteunt de zoektocht naar belangrijke bodemdieren, net als NL Greenlabel en Operatie Steenbreek. Verder werkt het Nederlands Instituut voor Biologie (NIBI) ook dit jaar samen tijdens de tweede Week van de Biologie, en stelt bodemdieren-lesmateriaal beschikbaar voor scholen. En de Bodemdierendagen zijn onderdeel van het Weekend van de Wetenschap. Samen een mooi ‘ecosysteem’!

Voor meer informatie:

• Hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473590, f.rienks@nioo.knaw.nl

• Bodemonderzoeker en bedenker van de Bodemdierendagen dr. Gerard Korthals, coördinator Centre for Soil Ecology (NIOO-KNAW en WUR), tel. 06-12882710, g.korthals@nioo.knaw.nl