Stof tot nadenken: niet automatisch meer oogst door meer organische stof in bodem

Organische stof is belangrijk in de landbouw. Het zit vol voedingsstoffen die essentieel zijn voor plantengroei, verbetert de bodemstructuur en heeft ook nog andere positieve effecten. Vrijwel iedereen nam eigenlijk aan dat meer organische stof in de grond ‘automatisch’ voor een grotere oogst zorgt. Onderzoek bij het NIOO bewijst nu dat het toch anders in elkaar zit. “Oppervlakkig bekeken werkt het zo bij sterk verschillende akkers, maar als je in detail kijkt niet.”

Vergeleken Van Gils en collega’s velden uit heel Europa met elkaar of onderzochten ze het in een kas, dan had de hoeveelheid organische stof een positief effect. Maar bekeken ze paren landbouwpercelen van één met laag en één met hoog percentage organische stof, en verder heel vergelijkbaar – dan vonden ze geen consequente verschillen in de opbrengst van het gewas. Van Gils: “In de agrarische praktijk zie ik die verschillen niet terug in de oogst.”

Geen win-win

Voor beleidsmakers betekent de studie dat meer organische stof niet automatisch een win-win-situatie voor klimaat en landbouw oplevert. De NIOO-onderzoekers denken dat het percentage organische stof een veel te ruime maat is om duidelijk iets te zeggen over de oogst. “Als het gaat om het vastleggen van CO2, maak dat niet uit,” zegt van Gils, “maar voor de vruchtbaarheid waarschijnlijk wel.”

“Als je voor wereldwijd klimaatbeleid meer organische stof in de bodem gaat stoppen, let dan niet alleen op de hoeveelheid maar ook op de kwaliteit,” stelt onderzoeksleider Wim van der Putten. Hier kunnen beleidsmakers, en boeren, vanaf nu rekening mee houden. Hoe die kwaliteit er precies uit moet zien, wordt op dit moment onderzocht in het nieuwe project Vital Soils. “Het heeft zeer waarschijnlijk te maken met de verhouding van makkelijk en moeilijk afbreekbare organische resten in de bodem.” Dat heeft gelijktijdig invloed op chemie, bodemleven en structuur. “Deze hebben een interessante driehoeksverhouding in de bodem.”

Duurzaam vergroten

Het onderzoek waar Van Gils vandaag op promoveert maakt deel uit van een groot EU-project in Nederland, Zweden, Engeland, Duitsland, Polen, Hongarije en Italië. Het onderwerp is: hoe beïnvloedt organische stof de plantengroei èn de insecten op de plant. Van Gils: “Als we begrijpen hoe de interacties tussen het boven- en het ondergrondse precies werken in de landbouw, dan kunnen we die kennis gebruiken om de oogst op een duurzame manier te vergroten.”

___________________________________________________________________________

Het NIOO is met ruim 300 medewerkers en studenten een van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het water en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van het onderzoek gaat meer dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver daarbuiten.

Voor meer informatie:

• Begeleider prof.dr. Wim van der Putten, afdeling Terrestrische Ecologie NIOO-KNAW, tel. 0317-473599/06-51193157, w.vanderputten@nioo.knaw.nl
• Hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481/0317-473590, f.rienks@nioo.knaw.nl

Illustraties: foto’s van het onderzoek in een graanakker (zie de downloads op deze pagina). Bron: Stijn van Gils / NIOO-KNAW

Proefschrift: It depends: effects of soil organic matter in aboveground-belowground interactions in agro-ecosystems. De promotie vindt plaats op woensdag 13 september om 16.00 uur in de aula van Wageningen University.