11e editie Bodemdierendagen begint

Op de landelijke Bodemdierendagen zoeken duizenden burgerwetenschappers in hun eigen herfsttuin naar de Tiny Ten. Dat zijn de tien zichtbare ambassadeurs van het (belang)rijke bodemleven onder onze voeten, zoals regenwormen en pissebedden. Samen ontdekken ze zo hoe gezond onze grond is. De elfde editie gaat vrijdag van start – met een Stedenbattle en elf extra bodemdieren. Want er leeft nog veel meer onder de grond.

Van vrijdag 26 september tot en met woensdag 8 oktober is er weer volop aandacht voor het bodemleven in het hele land. Daar weten we namelijk nog niet genoeg over. Bodemdieren zijn ‘underdogs’ die vaak onzichtbaar blijven, maar onmisbaar zijn voor een gezonde bodem en dus de hele maatschappij. Denk aan de voedingsbodem voor het verbouwen van ons eten, het voorkómen van wateroverlast, het zuiveren van water of het leveren van interessante nieuwe antibiotica. 

Hoe gezond is de bodem in onze dorpen en steden? “Om dat te ontdekken, vragen we mensen om in hun eigen tuin of omgeving op zoek te gaan naar wat daar leeft. Iedereen kan meedoen met de Bodemdierendagen: ook het park om de hoek en het schoolplein tellen mee, en zelfs een balkon of (groen) dak,” zeggen de organisatoren van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Wageningen Universiteit. Als dank krijgen waarnemers direct inzicht in hun eigen bodem: met een cijfer voor de ‘bodembiodiversiteit’.

Welkom Little Eleven

De Tiny Ten die iedereen zoekt, zijn: regenworm, pissebed, kever, huisjesslak, naaktslak, mier, spinachtige, duizendpoot, miljoenpoot en mol. Het idee erachter is dat je op ‘bodemdierensafari’ gaat en daarbij niet uitkijkt naar de Big Five, maar de Tiny Ten. “Die 10 moeten dit keer wel inschikken: voor de 11^e editie zijn er 11 extra ambassadeurs van dat rijke bodemleven uitgenodigd. Er leeft namelijk nog veel meer dan er op de zoekkaart van de Tiny Ten past. In een handje grond vind je zelfs meer levende wezens dan mensen op aarde.”

Kleine broers

Wie zijn dat, die kleine 11? Dat loopt uiteen van de fluweelmijt (een mini-roofdier dat als een knalrood stipje over de grond loopt) tot de veenmol (die kan zingen). Verder de oorworm, de emelt, de aardrups, de vuurwants (oorspronkelijk uit Zuid-Europa), de spinnendoder, de potworm, de pseudoschorpioen en de beste springer van het dierenrijk: de springstaart. Tot slot het aaltje. Dat is de allerkleinste van de elf en daarnaast het meest voorkomende dier ter wereld. “Samen geven ze een kleine inkijk in de enorme variatie van dat verborgen leven onder onze voeten.”

Elfjes gezocht!

Ook is er speciaal voor deze editie een zoektocht naar de mooiste elfjes. Dat zijn dan geen bodemdieren, maar gedichten met pit van slechts 11 woorden. Wie maakt het beste elfje over dat belangrijke leven in de bodem? Inleveren voor de bodemelfjes-wedstrijd kan tot en met 31 oktober.

Stedenbattle

Hoe ‘bodemdiervriendelijk’ zijn onze steden eigenlijk? Dat gaan zeven steden uitzoeken in de vierde editie van de Bodemdieren Battle of the Cities. Hiervoor doen ze tenminste één officiële waarneming namens hun stad binnen de bebouwde kom, maken ze hun inwoners enthousiast om ook mee te zoeken en delen ze het belang van een levende bodem met iedereen. Ze strijden daarbij om de eretitel Bodemdierenstad van het Jaar. Dit jaar doen mee: Amsterdam, Rotterdam, Leeuwarden, Ede, Wageningen, Utrecht en Nijmegen. En wellicht durft er nog een extra stad deze battle aan te gaan?

Van 1 dag naar 11 jaar

Wat begon als een enkele dag, op Werelddierendag in 2015, is inmiddels uitgegroeid tot de Bodemdierendagen. Ook dit jaar organiseren het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Wageningen Universiteit de landelijke Bodemdierendagen, met hulp van veel andere organisaties en mensen. In de afgelopen jaren zijn er door meer dan 12.000 burgerwetenschappers samen al meer dan 134.000 bodemdieren gescoord. Tuinen, parken en andere groene stadsdelen blijken rijk aan bodemdieren te zijn en een belangrijke rol te spelen voor de stadsnatuur. Maar ook valt er op veel andere plekken nog van alles te winnen. 

Verwachtingen

Wat gaat dit jaar brengen? “Vorig jaar was het een slakkenparadijs. Heeft dit keer de droogte zijn sporen nagelaten, of hebben de bodemdieren zich alweer hersteld?” Dat gaan vele mensen samen ontdekken. Op de agenda staan ook allerlei evenementen rond bodemdieren. De Bodemdierendagen vormen steeds meer een platform voor ieders activiteiten.

De eerste officiële waarneming als opening van editie 2025 doen de organisatoren op vrijdag 26 september om 10 uur bij het NIOO in Wageningen, op het groene dak en in het voedselbos. Maar mensen zijn bijvoorbeeld ook welkom bij de recordpoging bodemdieren zoeken tijdens de nationale Citizen Science Expo ‘Kennis Maken’ op 2 oktober in Amsterdam.

Voor de 11^e keer organiseren het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Wageningen University het citizen science-project de Bodemdierendagen. Partnerorganisaties die helpen met achterban en activiteiten bij de zoektocht naar die belangrijke bodemdieren zijn: IVN Natuureducatie, Scouting Nederland, Weekend van de Wetenschap, Vrije Universiteit, Nederlands Instituut voor Biologie, Stichting Steenbreek, Velt, Pientere Tuinen, de Tuinbranche, Voedsel uit het Bos, Nationale Wetenschapsagenda, Vereniging voor Veldbiologie KNNV, Jaarrond Tuintelling, Naturalis, IUCN NL, NL Greenlabel, de tuiniers van AVVN, JNM, Kinderboerderijen Actief, Kenniscentrum EIS, WWF, Nederlandse Entomologische Vereniging, Herman van Veen Arts Center, LandschappenNL, Deltaplan Biodiversiteitsherstel, Aeres Hogeschool Wageningen en nog meer.

Voor meer informatie:

• Hoofdorganisator en hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473400, f.rienks@nioo.knaw.nl
• Bodemexpert dr. Ciska Veen, Afdeling Terrestrische Ecologie, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 0317-473 607, c.veen@nioo.knaw.nl
• Bodemexpert dr. Giulia Bongiorno, Soil Biology Group en Soil Science Cluster, Wageningen University & Research, tel. 06-48429905, giulia.bongiorno@wur.nl

Website Bodemdierendagen: www.bodemdierendagen.nl.

Hier is van alles te vinden: de zoekkaart, zoektips, weetjes, resultaten tot nu toe. Scholen en groepen kunnen een infopakketje aanvragen. En dit is natuurlijk ook de plek om waarnemingen van een bodemdierensafari in te leveren.