Week van de Invasieve Exoten (3)
Tot en met 25 juni vindt voor de tweede keer de Week van de Invasieve Exoten plaats: uitheemse planten en dieren die, vaak door toedoen van de mens, in nieuw gebied belanden. Ook de quaggamossel is zo'n invasieve exoot. Maar het verhaal van deze nieuwkomer heeft twee kanten.
De eerste waarneming in Nederland van de uit de Zwarte- en Kaspische Zee afkomstige quaggamossel was in 2006, maar hij verspreidt zich snel. Met name door grote rivieren en kanalen. Is hij eenmaal gearriveerd, dan verdringt hij vaak andere mosselen zoals de driehoeks- of zebramossel uit hun habitat.
Een typische 'invasieve' exoot dus. Al is de zebramossel dat eigenlijk zelf ook. Ze komen zelfs uit hetzelfde gebied, alleen komt de zebramossel hier al sinds de 19e eeuw voor en is er dus sprake van 'inburgering'. Ook verder zijn het 'neefjes'. Wel is de quaggamossel groter, en daardoor meestal succesvoller.
Voor- zowel als nadelen
De quaggamossel en de zebramossel staan ook op de lijst met invasieve exoten vanwege de schade die ze aanrichten. Ze doen het goed op een harde ondergrond, zoals scheepsbodems of leidingen. Daar zorgen ze voor veel problemen en extra onderhoud. In de VS kost de bestrijding van de mosselen daarom jaarlijks zo'n 1 tot 3 miljard dollar.
Toch is er ook een andere kant aan deze exoten, waardoor sommige mensen er juist enthousiast over zijn. Quagga- en zebramosselen kunnen namelijk in korte tijd zeer effectief water filteren van algen. Ze breken zelfs de gifstoffen af die sommige blauwalgen maken, zegt Lisette de Senerpont Domis van de afdeling Aquatische Ecologie van het NIOO.
In stadsvijvers die geplaagd worden door blauwalgen zetten waterbeheerders daarom boxen met mosselen in. Wateren zoals de Westeinderplassen ten zuiden van Amsterdam kunnen in één dag weer helemaal schoon worden gefilterd.
Kijken naar de toekomst
Maar dit grote voordeel heeft zelf ook weer nadelen. Want de mosselen filteren eveneens het voedsel van zoöplankton, met negatieve gevolgen voor met name vissen. En het bewust uitzetten van zebra- en quaggamosselen door waterbeheerders zou de verdringing van inheemse soorten kunnen versnellen, omdat er minder 'veilige' plekken overblijven van waaruit deze soorten zich weer kunnen verspreiden.
Het NIOO doet met name onderzoek aan de quaggamossel, vertelt De Senerpont Domis. "Omdat we die nog wat minder goed begrijpen" dan de meer ingeburgerde zebramossel. "We maken gebruik van ecosysteemmodellen om te kijken wat de toekomst is van de quaggamossel in Nederland, en of je die boxen bijvoorbeeld permanent kunt laten staan..."
