Ze hebben de vorm van de letters van het NIOO: de vier nieuwe 'bijenhotels' die deze week zijn geopend door NIOO-directeur Louise Vet. Bedoeld voor solitaire bijen, want die hebben dringend hulp nodig.

Als het over bijen gaat, denken veel mensen automatisch aan korven, koninginnen en honing. Toch zijn er in Nederland maar zeven soorten honingbijen, en zo'n 350 (!) soorten solitaire bijen. 

Onmisbare bestuivers


Roos Keijzer

'Solitair' betekent dat ze in tegenstelling tot de 'sociale' honingbijen alléén hun voedsel zoeken, eitjes leggen en nestgangen maken. Maar al produceren ze geen honing, solitaire bijen zijn absoluut onmisbaar vanwege hun rol bij de bestuiving van planten en bloemen. 

Sterker nog: waar honingbijen vooral nectar verzamelen voor hun volk, en de meeldraden bij hun bezoekjes vaak 'overslaan', zijn solitaire bijen veel betere bestuivers. Eén solitaire bij is het equivalent van 120 honingbijen. 

Wel zijn solitaire bijen relatief kwetsbaar. Ruim 60% van alle soorten wordt bedreigd, omdat het steeds moeilijker is voor ze om een geschikte woonplek te vinden en omdat het voedselaanbod slinkt.

Gouden Pyramide

Een 'hotel' voor solitaire bijen maakt al sinds het begin deel uit van de projecten rond het duurzame NIOO-gebouw. Met succes. Maar het gevaar dat de solitaire bijen nog verder verdwijnen, met alle gevolgen vandien, is er de afgelopen jaren niet kleiner op geworden. 

Toen het NIOO-gebouw in 2012 bekroond werd met de Gouden Piramide - de Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap - leek het dan ook toepasselijk om een deel van het geldbedrag van 50.000 euro te besteden aan meer leefruimte voor de solitaire bijen. 

Roos Keijzer (Microbiële Ecologie) werd hiervoor gevraagd door NIOO-directeur Louise Vet. "Ze heeft mij benaderd omdat ik ook imker ben. Ik heb een hart voor bijen!" 

Boomstammen & bamboe

Samen met een groep medewerkers van o.a. de technische dienst van het NIOO, heeft Keijzer twee jaar aan het project gewerkt. "Omdat we veel dingen in onze eigen tijd moesten realiseren. Naast onze andere werkzaamheden."

Er was plek voor vier nieuwe hotels, en al gauw werd het besluit genomen om ze dan maar te bouwen in de vorm van de letters N-I-O-O. Ook de invulling van de hotels werd anders dan bij het eerste, nog altijd florerende, bijenhotel. "We hebben het dit keer wat groter aangepakt", lacht Keijzer.

Bij het andere hotel is veel leem gebruikt. "Je hebt andere soorten die daar voorkomen. Wij hebben ons gespecialiseerd in twee soorten behuizing: bamboe en boomstammen. We hebben speciale slangenboren gebruikt, waarmee je gaten in het hout kunt maken die heel mooi en schoon zijn."

Nestgangen boren

Meteen bij het boren van die eerste gaten kwamen er al solitaire bijen inspecteren of het wat zou zijn, vertelt Keijzer. "Dat was wel heel erg leuk, ja." Maar ook al zijn de hotels deze week dan eindelijk 'officieel' geopend, echt af zijn ze nog niet.

In het hout moeten namelijk nog veel méér gangen komen. Daarbij maakt het ook nog eens uit hoe groot de diameter van elke gang is, en hoe lang de boor. Verschillende soorten solitaire bijen hebben verschillende maten nodig. De kleine tuinmaskerbij heeft genoeg aan zo'n 2 mm. Voor de sachembij is dat 9 mm.

NIOO-directeur Louise Vet gaf bij de opening zelf het goede voorbeeld, met de boor in de hand. De komende tijd zullen andere medewerkers haar voorbeeld volgen. De bijen weten de nieuwe hotels in elk geval alvast te vinden.