Veelgebruikt bestrijdingsmiddel gelinkt aan extreme afname zoetwaterinsecten

Het veelgebruikte bestrijdingsmiddel thiacloprid kan zorgen voor een grootschalige afname in zoetwaterinsecten. Dat ontdekten onderzoekers van de Universiteit Leiden, onder wie de huidige directeur van het NIOO, Geert de Snoo. Drie maanden lang telden zij hiervoor in het Levend Lab in Leiden de uitvliegende insecten. Hun onderzoek is nu te lezen in PNAS.

In 36 slootjes in het Levend Lab stelde het team wetenschappers zoetwaterinsecten bloot aan verschillende concentraties thiacloprid. Dit middel behoort tot de neonicotinoïden, ’s werelds meest gebruikte groep van insecticiden.

"We gebruikten realistische concentraties," vertelt onderzoeker Henrik Barmentlo. "Ze komen overeen met concentraties die we ook daadwerkelijk in het oppervlaktewater meten."

Dramatische afname bij alle soorten

Dat neonicotinoïden schadelijk kunnen zijn voor veel insecten, was al duidelijk. Maar onomstotelijk bewijs dat deze insecticiden in ieder geval deels verantwoordelijk zijn voor de grootschalige afname van insecten ontbrak.

In een uniek experiment vingen de onderzoekers daarom gedurende drie maanden in 2018 maar liefst 55.574 insecten die uitvlogen uit de 36 vervuilde sloten van het lab. Daarna stelden ze van elk insect de soort vast. De uitkomsten vergeleken ze met negen controlesloten, zonder toegevoegd thiacloprid.

Barmentlo: "We zagen dramatische afnames in alle onderzochte soortgroepen, zoals libellen, kevers en schietmotten. Zowel in absolute aantallen als in totale biomassa. In het meest extreme scenario liep de diversiteit van de meest soortenrijke groep, de dansmuggen, zelfs terug tot één enkele soort."

Consequenties voor het ecosysteem

En dat terwijl al deze insecten juist een belangrijke rol binnen een ecosysteem hebben. Zo dienen ze bijvoorbeeld als voedsel voor veel insecten-etende vogelsoorten. Eerder ontdekten andere onderzoekers al dat deze vogelsoorten in lagere aantallen voorkwamen wanneer er meer neonicotinoïden in het water aanwezig waren. Barmentlo: "Het is dus goed mogelijk dat deze vogelsoorten lijden onder een gebrek aan insecten, ofwel: voedsel."

De resultaten zijn alarmerend, volgens de onderzoekers. "Gezien de urgentie rondom de grootschalige afname van insecten, vinden we dat het massaal gebruik van deze insecticiden moeten heroverwegen." In de EU geldt sinds vorig jaar een verbod op het gebruik van thiacloprid, maar op andere plekken op aarde nog niet. "Om zoetwaterinsecten en al het leven dat daarvan afhankelijk is te beschermen, moeten we zo snel mogelijk stoppen met deze middelen."

(Bron nieuwsbericht: Universiteit Leiden, foto libelle: Marc Pascual / Pixabay)

• Wetenschappelijk artikel: S. Henrik Barmentlo, Maarten Schrama, Geert R. de Snoo, Peter M. van Bodegom, Andre van Nieuwenhuiȷzen, Martina G. Vijver; Experimental evidence for neonicotinoid driven decline in aquatic emerging insects, PNAS, 2021 Vol. 118, No. 44.