Kleine zwanen weer in het land!

Sinds afgelopen weekend komen ze weer in grote aantallen onze kant op: de kleine zwanen. Tot nu toe waren er alleen een paar kleinere groepen gesignaleerd. Na een trektocht van ruim 3000 kilometer vanaf hun broedplekken op de Europees Russische toendra, arriveren ze langzaamaan in hun wintergebied.

In Nederland overwintert een groot deel van de Noord-West Europese populatie. In ons natte land eten de zwanen na terugkomst graag knolletjes van waterplanten als fonteinkruiden en kranswieren.

In de loop van de winter verruilen ze het water voor akkers, waar ze op zoek gaan naar oogstresten van mais, biet en aardappel. Aan het einde van de winter doen ze ook graslanden aan, om aan te sterken voor de migratie terug naar de broedgebieden.

GPS-zender

Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) doet al sinds 1995 onderzoek naar de kleine zwaan. In het kader van dit onderzoek zijn afgelopen winter (2016-2017) 30 vogels uitgerust met een unieke GPS-zender, die precies de verplaatsingen van de vogel bijhoudt.

De gegevens worden via het mobiele netwerk doorgegeven, zodat de vogels op afstand te volgen zijn. De eerste gezenderde kleine zwaan keerde op 22 november terug in Nederland. Na een paar dagen op de Veluwerandmeren te hebben gezeten, zocht ze de akkers bij Coevoorden op om te foerageren.

Goed beeld

In de zenders zitten ook versnellingsmeters, waaruit kan worden afgelezen of de vogels vliegen, rusten of foerageren. Om te weten welk gedrag bij welk signaal van de zender hoort, is in september een test gedaan met kleine zwanen in GaiaZOO in Kerkrade. Eerder al werd vastgesteld dat de halsbanden met de zenders de dieren niet belemmeren in hun natuurlijke gedrag. Bij elkaar leveren de zenders een goed beeld op van waar langs de route de belangrijkste voedselgebieden van kleine zwanen liggen.

Naast kleine zwanen met een zender, zijn er ook veel kleine zwanen die zijn uitgerust met gele halsbanden en pootringen met een unieke code. Hierdoor kunnen individuele vogels herkend worden in het veld. Deze waarnemingen zijn eveneens erg belangrijk, bijvoorbeeld om de verplaatsingen in de winter en de overleving van de vogels te onderzoeken.

Afname

De afgelopen jaren is de kleine zwaan als soort hard in aantal afgenomen. De populatie van duizenden individuen is in 20 jaar tijd ongeveer gehalveerd. Het huidige onderzoek probeert erachter te komen wat hiervoor de oorzaken zijn, om uiteindelijk aanbevelingen te kunnen doen voor beschermingsmaatregelen.
 

• Kleine zwaan met halsband gezien? Geef dit dan door op www.geese.org, zodat ook uw waarneming bijdraagt aan het onderzoek naar deze soort!