Oproep van hoogleraren: sluit alle kolencentrales

Meer dan zestig hoogleraren roepen het kabinet op om alle kolencentrales te sluiten. Ook al bestaat daardoor ironisch genoeg de kans dat Nederland de duurzame energiedoelstelling voor 2020 niet haalt. Bij de ondertekenaars van de brief zijn vier wetenschappers van het NIOO, onder wie directeur Louise Vet.

Nederland is het slechtst presterende land in Europa wat betreft klimaat- en energiebeleid, waarschuwen de ondertekenaars. Ze baseren zich op onderzoek van het Europees Milieu Agentschap in Kopenhagen.

"Als we geen grootschalige actie ondernemen", zegt NIOO-directeur Louise Vet, "dan hangen we echt onderaan wat betreft initiatieven op het gebied van duurzame energie. Dat kunnen we niet maken." 

Nu de klimaattop in Parijs eraan komt, willen de hoogleraren dan ook dat de regering een signaal afgeeft. Volgens hen kan dat het beste door alle elf de kolencentrales te sluiten. Ook de drie die pas sinds dit jaar in gebruik zijn.

Momentum

Wereldwijd is er al langer een beweging tegen steenkool. De VS hebben de afgelopen jaren 40% van hun kolencentrales gesloten, en ook landen als Duitsland en Groot-Brittannië namen ingrijpende maatregelen.

"Zelfs China is heel hard bezig om vervanging te zoeken", zegt Louise Vet: vorig jaar daalde daar voor het eerst het kolenverbruik. "Er is nu dus momentum om de kolencentrales te sluiten."

Dat Nederland nog niet meedoet, komt volgens haar in elk geval niet door zorgen om de energievoorziening: gascentrales zouden gemakkelijk alle electriciteit kunnen produceren die nodig is voor industrie en huishoudens.

Er zou zelfs nog genoeg reservecapaciteit overblijven. Bovendien zou dan aan de eis om vóór 2020 de uitstoot van broeikasgassen met een kwart terug te brengen, in één klap worden voldaan.

Houtstook

Wel zou ironisch genoeg het aandeel duurzame energie door de sluiting van de kolencentrales in eerste instantie wat kleiner worden: 10,8% in 2020, lang niet de 14% uit de doelstellingen.

Dat komt doordat het Nederlandse beleid nu deels gericht is op het in kolencentrales bijstoken met hout. De EU ziet hout namelijk als een belangrijke vorm van duurzame brandstof, omdat planten bij hun groei CO₂ opnemen.

Maar "ik ben al heel lang van mening dat dat een verkeerde beslissing was", zegt Louise Vet. Want er komt nog steeds CO₂ in de lucht en het aanplanten van nieuwe bossen duurt lang.

"Als je nú de CO₂-uitstoot wilt terugdringen, moet je dus vooral geen hout verbranden." En ondertussen wordt de overgang naar échte duurzame energie - zoals zon- en windenergie - zo juist vertraagd.

Duurder?

De hoogleraren geven toe dat het sluiten van de kolencentrales leidt tot extra kosten, maar dan vooral voor de energiemaatschappijen. "En dat beschouwen wij als investeringsrisico." Daar staat tegenover dat de miljoenensubsidies die de regering nu betaalt voor houtstook zullen vrijvallen.

Voor het gemiddelde Nederlandse gezin verandert er ondertussen weinig. De stijging van de electriteitsprijs is volgens de ondertekenaars omgerekend een tientje per jaar: een "gering" bedrag.

Zeker als daarvoor een einde komt aan wat de brief de "internationaal onbegrepen paradox" van Nederland noemt: dat het één van de landen is "die het meeste te vrezen hebben van klimaatverandering, maar het minste doen om er paal en perk aan te stellen."