Overslaan en naar de inhoud gaan
  • Nederlands
  • English

Internet search

Menu
  • Over NIOO
    • Over ons
    • Het gebouw
    • Geschiedenis
  • Actueel
    • Nieuws
    • Persberichten
    • Agenda
  • Onderzoek
    • Onderzoeksthema's
    • Publicaties
    • Datasets
    • Faciliteiten
  • Afdelingen
    • Aquatische ecologie
    • Dierecologie
    • Microbiële ecologie
    • Terrestrische ecologie
    • Overige
  • Maatschappij
    • Ecologie en maatschappij
    • Citizen Science
    • Educatieve info
    • Inspiratielezing
  • Werken & leren
    • Vacatures
  • Contact
    • Adres en route
    • Medewerkers

Onderzoekers geven input voor COP25-klimaattop Madrid

News
10-12-2019

Speciaal voor de deelnemers van de COP25-klimaattop in Madrid hebben onderzoekers een overzicht gemaakt van de impact van klimaatverandering op ecosystemen. Het wetenschappelijk tijdschrift Science Advances publiceerde deze verzameling artikelen. Een aantal belangrijke maar minder vaak belichte punten komt aan bod, zoals de terugkoppelingen tussen plant en bodem.

CONCLUSIES

Over de impact van klimaatverandering op de terugkoppeling tussen plant en bodem (de zogenoemde 'plant-soil feedbacks' of PSFs) is nog veel onbekend. Maar onderzoekers kunnen al wel een paar conclusies trekken:

  1. Ze voorspellen dat de rol van PSFs bij 'successie' (de opeenvolging van soorten bij de ontwikkeling van een natuurlijk ecosysteem) niet in grote mate door klimaatverandering wordt beïnvloed.
  2. Hoe planten met bepaalde functies – die op verschillende momenten tijdens de successie verschijnen of verdwijnen – op klimaatverandering reageren, is waarschijnlijk per geval verschillend.
  3. Om de ecosysteemfuncties zowel boven- als ondergronds te behouden, kan het nodig zijn om de schimmels in de bodem te bevorderen. Bodems met voldoende schimmels zijn stabieler bij extreme droogte en het verlies aan voedingsstoffen is beperkt.
  4. Verschuivingen in de verspreiding van plantensoorten door klimaatverandering kunnen ervoor zorgen dat bepaalde planten decennialang aan hun natuurlijke vijanden in de bodem weten te ontkomen. Sommige van die 'areaal-uitbreidende' planten kunnen invasief worden.
  5. Extreem weer als gevolg van klimaatverandering kan PSFs veranderen, waardoor geïntroduceerde niet-inheemse soorten dominant worden.
  6. In ecosystemen met veel biodiversiteit kunnen PSFs uitbraken van invasieve soorten veroorzaakt door klimaatverandering onder de duim houden.
  7. Door de impact van klimaatverandering op PSFs wijzigt de koolstofcyclus op lokaal niveau.

Wat doet klimaatverandering met de wisselwerking tussen planten en bodemorganismen zoals bacteriën, schimmels en aaltjes? Over die vraag gaat een van de overzichtsartikelen in het nieuwste nummer van Science Advances, geschreven door wetenschappers uit zeven verschillende landen. Eén van die auteurs is NIOO-onderzoeker Wim van der Putten.

Plant-bodemterugkoppelingen zijn cruciaal voor het begrijpen van de impact van klimaatverandering op ecosystemen, stelt Van der Putten. "Planten kunnen de eigenschappen van de bodem waarin ze groeien veranderen. Dat beïnvloedt dan het groeisucces van toekomstige generaties planten in diezelfde bodem, en ook de diversiteit aan plantensoorten en de structuur van hun gemeenschap."

Het onderzoek naar deze wisselwerkingen tussen plant en bodem startte meer dan dertig jaar geleden bij het NIOO. Inmiddels is het één van de snelstgroeiende aandachtsgebieden in de ecologie.

Invasieve soorten

Terugkoppelingen tussen planten en de bodem sturen veranderingen aan in natuurlijke ecosystemen. Als klimaatverandering de normale aanvoer van plantaardig materiaal (zoals strooisel) naar de bodem verstoort, kan dat de beschikbaarheid van voedingsstoffen wijzigen. Ook kunnen veranderingen optreden in de rol die het bodemleven speelt bij het bestrijden van ziektes en plagen. “Dat draagt allemaal bij aan veranderingen in de samenstelling van de natuur om ons heen.”

De natuurlijke vegetatie kan dan ingrijpend veranderen. Van der Putten legt uit: "Als bijvoorbeeld plantensoorten door de warmere temperaturen vanuit het zuiden van Europa naar het noorden verschuiven, kunnen ze voor langere tijd aan hun natuurlijke ondergrondse vijanden ontsnappen en invasief worden.”

De vraag is hoe lang het duurt voordat zulke 'areaal-uitbreidende' planten weer in het gareel komen in hun nieuwe omgeving. Onderzoekers kijken nu of je dat proces met beheer en ruimtelijk beleid wellicht kunt versnellen.

Schimmels stimuleren

De onderzoekers benadrukken in hun overzichtsartikel dat er nog belangrijke gaten overblijven in de kennis. Hoe kun je bijvoorbeeld de terugkoppelingen tussen plant en bodem gebruiken om de kans op invasieve soorten zoveel mogelijk te beperken? Wel hebben ze nu al een aantal aanbevelingen.

“Eén belangrijke conclusie is, dat we er goed aan doen de groei van schimmels te bevorderen. Want bodems met veel schimmels blijven stabieler tijdens extreme droogte en kunnen beter voedingsstoffen vasthouden.” Dat is een belangrijke boodschap voor de deelnemers aan de COP25-top. Op allerlei plekken in de wereld zorgt intensief landgebruik ervoor dat je veel van de onmisbare schimmels kwijtraakt in de bodem. Een onbedoeld gevolg is, dat ecosystemen kwetsbaarder worden voor klimaatverandering.

Duurzaam bodembeheer

De conclusies hebben de nodige gevolgen voor duurzaam bodembeheer. In landbouwgronden is er bijvoorbeeld veel mechanische verstoring, waardoor schimmelgroei gehinderd wordt. Ook kan de aanwezigheid van kunstmatige voedingsstoffen de balans tussen bacteriën en schimmels in de bodem doen omslaan, in het voordeel van de bacteriën.

In natuurlijke, onverstoorde bodems vind je namelijk meer schimmels. Die zijn ook vaak in staat om moeilijk afbreekbare organische resten af te breken, en zo de voedingsstoffen weer beschikbaar te maken voor andere levensvormen. Dat hoort bij een gezonde levende bodem.

Als je de bodem zo wilt beheren dat je schimmels stimuleert, dan moet je dus oppassen met (diep)ploegen en andere intensieve grondbewerkingen en met het toevoegen van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Denk daarbij aan breed-werkende middelen (biociden) voor de bodem, die niet alleen werken tegen ziekteverwekkende schimmels maar ook tegen de vele goede schimmels inclusief de natuurlijke vijanden van de ziekteverwekkers.

 


  • Artikel Climate change effects on plant-soil feedbacks and consequences for biodiversity and functioning of terrestrial ecosystems, Science Advances, 27 november 2019 Vol. 5, nr.11 (Open Access)
  • Introductie bij de Special Collection van artikelen: Navigating transformation of biodiversity and climate, Science Advances, 27 november 2019 Vol. 5, nr.11 (Open Access)

Images

wim nieuw.jpg

Wim van der Putten (NIOO-KNAW)

almeria_0.jpg

De Tabernaswoestijn in Almeria, Spanje. Wereldwijd zullen (onstabiele) ecosystemen zoals hier de effecten ondervinden van klimaatverandering. Foto: Francisco Pugnaire (eerste auteur van het overzichtsartikel)

Verder lezen

Waar zijn de kleine zwanen gebleven?

09-06-2020

Steeds meer dino's in de toekomst?

07-06-2019

Voedselkwaliteit van algen en waterplanten verandert door klimaatverandering

23-03-2018

Debat tussen tegenpolen: ijsberenblogs bewijzen gapend gat tussen feiten en meningen in klimaatdiscussie

29-11-2017
More

  • KNAW
  • intranet
  • privacy statement
  • login

NIOO KNAW