Schade aan bodemleven door intensieve landbouw

Global Soil Week, Dag van de Aarde: het is druk deze week. Bottom line is dat de bodem van onze planeet onmisbaar is. En juist die bodem heeft het zwaar te verduren. Bodemecoloog Wim van der Putten van het NIOO laat zien dat intensief grondgebruik ten koste gaat van het bodemleven.

De lente is begonnen. De natuur is ontwaakt en ook land- en tuinbouwers zijn nu druk hun grond aan het bewerken. Maar niet zonder gevolgen, zo weet NIOO-onderzoeker Wim van der Putten. “Hoe intensiever de grond in gebruik is, hoe minder bodemleven het bevat. Alle grote bodemdieren verdwijnen. Er blijven voornamelijk bacteriën en een beetje schimmels over. En wortel-etende aaltjes.”

Hoge opbrengst

Intensieve grondbewerking levert hoge opbrengsten op, maar gaat dus ten koste van de biodiversiteit in de bodem. Dit blijkt duidelijk uit een recente Europese studie in Zweden, Engeland, Tsjechië en Griekenland. Ook een onderzoeksteam van het NIOO werkte hieraan mee.

De onderzoekers tonen verder aan, dat het bodemleven genetisch gezien eenvormiger wordt door intensieve landbouw. Ook hier is diversiteit beter, bijvoorbeeld voor een stabieler ecosysteem of zekere gewasopbrengst bij extreem weer.

Waarschuwing voor Nederland

Wat betekent dit voor Nederland? “In de landen waar de studie is uitgevoerd wordt minder intensief geboerd dan in Nederland.” Van der Putten voorspelt: “De onderzoeksresultaten wijzen er dus op dat in Nederland de verarming van het bodemleven minstens zo erg zal zijn.”

De gevolgen van verminderd bodemleven zijn dat de grond minder structuur heeft en dat alle basisvoorwaarden (denk aan meststoffen, water) door de boer moeten worden aangebracht. “Kortom: intensief bodemgebruik leidt tot een neerwaartse spiraal waarbij de boer steeds harder moet werken om een hoge opbrengst te blijven halen.”

Internationale aandacht

Dinsdag 21 april organiseerde het NIOO het internationale symposium Towards an ecology intensive agriculture, gevolgd door twee dagen met wetenschappelijke workshops. Doel is om de mogelijkheden verder uit te diepen voor een landbouw gebaseerd op ecologische principes: optimalisatie van een veelheid aan 'ecosysteemdiensten' in plaats van alleen maar maximale opbrengsten.

Ook is 2015 het Internationale Jaar van de Bodem. Het NIOO besteedt daar natuurlijk aandacht aan, met haar samenwerkingsverband het Centre for Soil Ecology. We zetten iedere maand een bodembewoner in het zonnetje. De onbekende maar onmisbare schatten onder onze voeten verdienen het!

Van der Putten benadrukt nog eens: “Zuinig zijn op onze rijke bodem is echt hard nodig.”