Overslaan en naar de inhoud gaan
  • Nederlands
  • English

Internet search

Menu
  • Over NIOO
    • Over ons
    • Het gebouw
    • Geschiedenis
  • Actueel
    • Nieuws
    • Persberichten
    • Agenda
  • Onderzoek
    • Onderzoeksthema's
    • Publicaties
    • Datasets
    • Faciliteiten
    • Klimaat
  • Afdelingen
    • Aquatische ecologie
    • Dierecologie
    • Microbiële ecologie
    • Terrestrische ecologie
    • Overige
  • Maatschappij
    • Ecologie en maatschappij
    • Citizen Science
    • Educatieve info
    • Inspiratielezing
  • Werken & leren
    • Vacatures
  • Contact
    • Adres en route
    • Medewerkers

Bodemtransplantatie

Natuurherstel van voormalige landbouwgrond, hoe gebeurt dat? Hoe maak je van zwaar bemeste bodem een schraal grasland of heideveld? Welke rol spelen bodemorganismen in het sturen van plantengemeenschappen? Deze website en film geven uitleg over bodemtransplantaties voor natuurontwikkeling.

  • Film
  • Over
  • Stappenplan
  • Kaart
  • Nieuws
  • Publicaties
  • Presentaties
  • Aanmelden

Wat is bodemtransplantatie?

Het opbrengen van bodem uit een donor (natuur)gebied op een ander stuk land noemen we bodemtransplantatie. Bodem van een donor gebied wordt in een dun laagje verspreid (getransplanteerd) op een ander gebied. Vaak gaat om bodem uit een natuurgebied, die het proces versnelt om van een voormalig landbouwgebied "nieuwe natuur" te maken.


Zes jaar na afgraving op Reijerscamp: zonder transplantatie (links) en na het uitstrooien van heideplaggen (rechts).
Foto's J. Wubs

Waarom wordt bodemtransplantatie toegepast?

In Nederland worden regelmatig nieuwe natuurgebieden aangelegd, bijvoorbeeld op oude landbouwgronden. Spontane natuurontwikkeling gaat vaak langzaam. De gewenste (planten)soorten vestigen zich niet direct, omdat de zaden niet aanwezig zijn en omdat de (a)biotische omstandigheden niet optimaal zijn.
Natuurbeheerders grijpen daarom op verschillende manieren in. Ongewenste planten en zaden worden afgevoerd door bijvoorbeeld te maaien, begrazen en plaggen. Afgraven kan helpen om onnatuurlijke hoeveelheden voedingsstoffen van landbouwbemesting in de bodem te verminderen. De grondwaterspiegel kan worden aangepast om droge of juist natte natuur te bevorderen.

Een tot nu toe onderbelicht aspect bij natuurontwikkeling is de samenstelling van de bodemgemeenschap. We weten dat planten en bodemorganismen elkaar beïnvloeden en van elkaar afhankelijk zijn. Het bodemleven kan dus een grote invloed hebben op de planten die zich in een gebied vestigen. Door bodem uit een natuurgebied te transplanteren naar een te ontwikkelen gebied, komen zowel het gewenste bodemleven als de juiste zaden in het nieuwe gebied. Hierdoor kunnen de gewenste plantengemeenschappen zich sneller ontwikkelen.


Schematische weergave van de ontwikkeling van bodemorganismen bij bodemtransplantatie (boven)
of nietsdoen (onder): bij bodemtransplantatie vestigen de doelsoorten van bodemorganismen zich,
en ondersteunen de doelvegetatie, bij nietsdoen vestigt zich wel een gemeenschap van bodemorganismen,
maar niet die bodemorganismen die doelvegetatie (bijvoorbeeld heide) ondersteunen.
Bij nietsdoen is het dus hoogst onwaarschijnlijk dat de gewenste nieuwe natuur ontstaat.

 

Hoe worden bodemtransplantaties uitgevoerd?

Bodemmateriaal wordt op de donorlocatie geplagd/afgegraven, en in een dun laagje verspreid over het gebied. Verschillende technieken van verspreiden zijn uitgeprobeerd, zoals: verkruimelen van de bodem, het maken van een slurry (bodem vermengd met water), of het ingraven van intacte plaggen. Meer informatie hierover onder "Stappenplan".

Waar zijn voorbeelden van bodemtransplantaties te zien?

In Nederland zijn meerdere experimenten met bodemtransplantaties rond natuurontwikkeling op oude landbouwgrond uitgevoerd. Een recent voorbeeld is de Reijerscamp in Gelderland. Onder het menu tabblad “Kaart” vindt u een kaart met projecten in Nederland.

Waarom deze website over bodemtransplantaties?

Naar aanleiding van onderzoeksresultaten omtrent bodemleven, natuurontwikkeling en bodemtransplantaties, organiseerde NIOO-KNAW in samenwerking met Natuurmonumenten op 15 oktober 2015 een kennisdag. Veel stakeholders en mensen uit de praktijk van natuurbeheer en -ontwikkeling bezochten deze dag. Tijdens de dag zijn de bevindingen van de bodemtransplantatie op Reijerscamp gepresenteerd en waren er lezingen over het principe van bodemtransplantatie, het nut voor natuurherstel, de toepassing van bodemtransplantatie in de praktijk van natuurontwikkeling, en ethische vragen rondom bodemtransplantaties. Het bleek dat er vanuit de praktijk nog veel vragen zijn over hoe bodemtransplantatie het best toegepast kan worden en wanneer. Om aan die vragen tegemoet te komen heeft NIOO-KNAW, met ondersteuning van NWO deze website opgezet.

Welk onderzoek wordt er bij het NIOO-KNAW gedaan naar bodemtransplantaties?

Wij onderzoeken verschillende aspecten van bodemtransplantaties, bodemorganismen, biodiversiteit, en natuurherstel. Wij constateerden bijvoorbeeld dat op voormalig landbouwgebied, het zaaien van doelplanten effectiever is voor natuurontwikkeling, dan het verwijderen van de bouwvoor (Kardol et al. 2008), en dat bodemtransplantaties het proces van heide ontwikkeling op voormalig landbouwgebied versnellen (Wubs et al. 2016). Martijn Bezemer, Wim van der Putten, en Jasper Wubs zijn onderzoekers die momenteel werken aan fundamentele en toegepaste vraagstukken omtrent bodemtransplantaties.

Contact

Martijn Bezemer

M.Bezemer@nioo.knaw.nl
+31 (0)317 473 607

Droevendaalsesteeg 10
6708 PB Wageningen 

Postbus 50 
6700 AB Wageningen

Verder lezen

Bodemtransplantatie is goede keus voor snelle ontwikkeling nieuwe heide

03-12-2019

Twee jonge NIOO-onderzoekers krijgen Rubicon reisbeurs

26-07-2018

Oratie Martijn Bezemer in Leiden: de bodem aan zet

22-12-2017

Bodemtransplantatie werkt

11-07-2016
More

Downloads

  • BijlageGrootte
    PDF icon Evaluatie Bodemtransplantatie.pdf16.41 MB

  • KNAW
  • intranet
  • privacy statement
  • login

NIOO KNAW