HETEREN (Gld.) / VERENIGDE STATEN - Amerikaanse vogelkers ontsnapt in Nederland aan zijn natuurlijke vijanden in de bodem. Het bodemleven in onze bossen blijkt de nieuwkomers zelfs te helpen. Resultaat is een woekeraar. Wim van der Putten van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) onthult dit in het decembernummer van het tijdschrift Ecology Letters, samen met drie Amerikaanse collega's.

Op de oorspronkelijke groeiplaatsen in de Verenigde Staten houdt de bodemschimmel Pythium de Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) in toom. De boomsoort, beter bekend als bospest, woekert er in Nederland juist lustig op los. In de JAREN 50 VAN DE VORIGE EEUW is hij ingevoerd in Nederland: voor ondergroei in bossen. De natuurlijke schimmelvijanden zijn in de Nederlandse bodem niet te vinden. Wel andere Pythium-schimmels, maar de juiste soort komt alleen in Noord-Amerika voor. Sterker nog, de bodemorganismen in de Nederlandse bossen zijn juist gunstig voor de Amerikaanse vogelkers.

"Dit is het EERSTE HARDE BEWIJS dat de ontsnapping aan natuurlijke bodemziekten een uitheemse plant kan laten uitgroeien tot een 'invasie'. Dit soort bodemorganismen heeft een belangrijk effect op hoe een bos er daadwerkelijk uitziet. Deze nieuwe kennis verbetert de mogelijkheden voor het voorspellen en voorkómen van invasies," weten de onderzoekers.

De Amerikaanse bodemgemeenschap rond een vogelkers-struik maakt het soortgenoten onmogelijk om zich daar vlakbij te vestigen. Bioloog Wim van der Putten: "In Noord-Amerikaanse bossen staan de bomen zo'n 40 meter uit elkaar, terwijl ze in Nederland een gemiddelde afstand van 5 meter hebben als je er niets aan doet." In een proef kweekten de onderzoekers zaailingen op in grond uit een vogelkersbos en in gesteriliseerde grond. In Amerika groeiden de jonge vogelkersjes 25% slechter in de niet-steriele grond, terwijl in Nederland deze niet-behandelde grond juist 25% meer groei opleverde. Schimmels die helpen met het opnemen van nuttige stoffen uit de bodem (mycorrhiza's bijvoorbeeld) doen dat blijkbaar ook gewoon bij deze vreemde plant. Het bodemleven kan dus TEGENGESTELDE ROLLEN spelen: vijand en handlanger.

Met man en macht bestrijden bosbeheerders de ongewenste gast al jaren. 'PRUNUS PLUKKEN'

Het NIOO-KNAW is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het bestaat uit drie centra: voor ecologie van kust en zee, van het zoete water en van het land. Bij het NIOO werken ongeveer 250 mensen. Op het NIOO-Centrum voor Terrestrische Ecologie in Heteren richten de onderzoekers zich op het leven op het land.

Voor meer informatie:

  • onderzoeker prof.dr.ir. Wim van der Putten, NIOO-Centrum voor Terrestrische Ecologie, Heteren (maar nu op sabbatical in Nieuw-Zeeland) te bereiken via: putten@nioo.knaw.nl, tel. Nieuw-Zeeland: Landcare Research Institute 0064-6-3567154, vragen naar extension 3945 (tijdsverschil is 12 uur, bellen tussen 21.00 en 22.00 uur komt goed uit). Wim van der Putten is sinds kort ook bijzonder hoogleraar functionele biodiversiteit (Wageningen Universiteit).
  • onderzoeker Martijn Bezemer, NIOO-Centrum voor Terrestrische Ecologie, Heteren, tel. 026-4791307, w.vanderputten@nioo.knaw.nl.
  • wetenschapsvoorlichter Froukje Rienks, NIOO-KNAW, Rijksstraatweg 6 Nieuwersluis, tel. 06-10487481 / 0294-239303, f.rienks@nioo.knaw.nl.

Artikel: Plant-soil biota interactions and spatial distribution of black cherry in its native and invasive ranges, Kurt O. Reinhart, Alissa Packer, Wim H. van der Putten en Keith Clay. Ecology Letters 6 (12): 1046-1050, december 2003.